۱۶۹۹۱.عنه صلى الله عليه و آله :إنَّ اللّهَ مَع القاضي ما لَم يَجُرْ ، فإذا جارَ تَخَلَّى عَنهُ و لَزِمَهُ الشيطانُ . ^۱

۱۶۹۹۲.كنز العمّال عن مَعقِلِ بنِ يَسارٍ :أمَرَني رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله أن أقضيَ بينَ قَومي ، فقلتُ : يا رسولَ اللّهِ ، ما اُحسِنُ أن أقضيَ . فقالَ النبيُّ صلى الله عليه و آله : إنَّ اللّهَ مَع القاضي ما لَم يَحِفْ عَمدا ، ثلاثَ مَرّاتٍ . ^۲

۱۶۹۹۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :يَدُ اللّهِ فوقَ رَأسِ الحاكِمِ تُرَفرِفُ بالرَّحمَةِ ، فإذا حافَ وَكَلَهُ اللّهُ إلى نفسِهِ . ^۳

3315

لِلمُخطِئِ أجرٌ و لِلمُصيبِ أجرانِ

۱۶۹۹۴.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :إذا حَكَمَ الحاكِمُ فاجتَهَدَ فَأصابَ فلَهُ أجرانِ ، و إذا حَكَمَ فَاجتَهَدَ فَأخطَأَ فلَهُ أجرٌ واحِدٌ . ^۴

۱۶۹۹۵.عنه صلى الله عليه و آله :اجتَهِدْ ، فإذا أصَبتَ فلَكَ عَشرُ حَسَناتٍ ، و إن أخطَأتَ فلَكَ حَسَنةٌ . ^۵

۱۶۹۹۶.كنز العمّال عن عُقبَةِ بنِ عامِرٍ :كنتُ عندَ النّبيٍّ صلى الله عليه و آله يُوما فَجاءَهُ خَصمانِ، فقالَ لي : اقضِ بينَهُما ، قلتُ : على ما ذا يا رسولَ اللّهِ؟ قال : اجتَهِدْ ، فإن أصَبتَ فلَكَ عَشرُ حَسَناتٍ ، و إن أخطَأتَ فلَكَ حَسَنةٌ . ^۶

۱۶۹۹۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :تا زمانى كه قاضى گرفتار ستم و انحراف نشود، خداوند با اوست. پس هر گاه به ستم و انحراف دچار شد، خداوند از او دست مى كشد و شيطان ملازم او مى شود.

۱۶۹۹۲.كنز العمّالـ به نقل از معقل بن يسار ـ: رسول خدا صلى الله عليه و آله به من دستور داد تا در ميان قوم خودم به كار قضاوت پردازم. من عرض كردم: اى رسول خدا! من خوب بلد نيستم قضاوت كنم. پيامبر صلى الله عليه و آله سه بار فرمود: تا زمانى كه قاضى ستم (حق كشى)نكند، خدا با اوست.

۱۶۹۹۳.امام على عليه السلام :دست رحمت خدا بر فراز سر قاضى در حركت است. پس هر گاه ستم (حق كشى) كند، خداوند او را به خودش وا مى گذارد.

3315

قاضى اى كه حكمش اشتباه باشد يك اجر دارد و آن كه درست باشد دو اجر

۱۶۹۹۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر گاه قاضى پس از به كار بردن سعى خود حكمى دهد و حكمش درست باشد، دو پاداش دارد و هر گاه سعى و كوشش خود را به كار گيرد و حكمى صادر كند ، اما حكمش خطا باشد، يك پاداش دارد.

۱۶۹۹۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سعى خودت را به كار گير؛ اگر حكمى كه مى دهى درست باشد، ده ثواب دارى و اگر خطا بود، يك ثواب دارى.

۱۶۹۹۶.كنز العمّالـ به نقل از عقبة بن عامر ـ: روزى خدمت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله بودم كه دو متخاصم نزد ايشان آمدند حضرت به من فرمود : ميان آنها داورى كن. عرض كردم: بر چه مبنايى، اى رسول خدا؟ فرمود: كوشش خود را به كار گير. اگر حكمى كه مى دهى درست بود، ده ثواب دارى و اگر خطا بود يك ثواب دارى.

3313

أحكَمُ النّاسِ

۱۶۹۸۶.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :إنّ موسى قالَ : يا رَبِّ ، أيُّ عِبادِكَ أحكَمُ ؟ قالَ : الذي يَحكُمُ للناسِ كما يَحكُمُ لنفسِهِ . ^۱

۱۶۹۸۷.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :إذا نَفَذَ حُكمُكَ في نفسِكَ تَداعَت أنفُسُ الناسِ إلى عَدلِكَ . ^۲

۱۶۹۸۸.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :مَن أنصَفَ الناسَ مِن نفسِهِ رُضِيَ بهِ حَكَما لغَيرِهِ . ^۳

(انظر) الإنصاف : باب 3819. الرأي : باب 1427.
العدل : باب 2515.

3314

مَن يُسَدِّدُهُ اللّهُ مِن القُضاةِ

۱۶۹۸۹.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :ما مِن قاضٍ مِن قُضاةِ المُسلمينَ إلاّ و مَعهُ مَلَكانِ يُسَدِّدانِهِ إلَى الحَقِّ ما لَم يُرِدْ غيرَهُ ، فإذا أرادَ غيرَهُ و جارَ مُتَعمِّدا تَبَرَّأَ مِنهُ المَلَكانِ و وَكَلاهُ إلى نفسِهِ . ^۴

۱۶۹۹۰.عنه صلى الله عليه و آله :إنَّ اللّهَ تعالى مَع القاضي ما لَم يَحِفْ عَمدا . ^۵

3313

داورترين مردم

۱۶۹۸۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :موسى عليه السلام عرض كرد: پروردگار من! از بندگان تو چه كسى در قضاوت سرآمد است؟ فرمود: كسى كه براى مردم همان گونه قضاوت كند كه براى خود قضاوت مى كند.

۱۶۹۸۷.امام على عليه السلام :هر گاه حكم تو درباره خودت نافذ باشد، دلهاى مردمان به عدالت تو روى آورد.

۱۶۹۸۸.امام صادق عليه السلام :هر كس با مردم با انصاف باشد، به داورى او ميان ديگران رضايت داده شود.

3314

قاضيانى كه خداوند آنها را كمك و راهنمايى مى كند

۱۶۹۸۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هيچ قاضى اى از قاضيان مسلمانان نيست، مگر اين كه دو فرشته با اويند و تا زمانى كه خواهان حقيقت باشد، او را به سوى آن راهنمايى مى كنند. اما هر گاه در پى حقيقت نبود و عمدا ستم و حق كشى كرد، آن دو فرشته از او بيزارى مى جويند و او را به خودش وا مى گذارند.

۱۶۹۹۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند متعال با قاضى است، تا زمانى كه عمدا ستم (حق كشى) نكند.