۱۵۸۷۴.مجمع البيانِـ في قولِهِ تعالى :«إن يَشَأْ يُذْهِبْكُم»ـ: يَعني إن يَشَإَ اللّهُ يُهلِكْكُم «أيُّها الناسُ» و يُفنِكُم ، و قيلَ : فيهِ مَحذوفٌ ؛ أي إن يَشَأ أن يُذهِبَكُم يُذهِبْكُم أيُّها الناسُ «و يَأْتِ بآخَرِينَ» أي بقومٍ آخَرينَ غيرِكُم يَنصُرُونَ نَبِيَّهُ و يُوازِرونَهُ ، و يُروى أنّهُ لَمّا نَزَلَت هذهِ الآيةُ ضَرَبَ النبيُّ يَدَهُ على ظَهرِ سلمانَ و قالَ : هُم قَومُ هذا ؛ يَعني عَجمَ الفُرسِ . ^۱

۱۵۸۷۵.تفسير القمّي :الإمامُ الصّادقُ عليه السلام ـ ليعقوبَ بنِ قيسٍ ـ : يا بنَ قيسٍ ، «و إنْ تَتَوَلَّوا يَسْتَبْدِلْ قَوما غَيرَكُم ثُمَّ لا يَكُونُوا أمْثالَكُم» عَنى أبناءَ المَوالِي المُعتَقينَ . ^۲

۱۵۸۷۶.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إن تَتَوَلَّوا يا مَعشَرَ العَرَبِ يَستَبدِلْ قَوما غَيرَكُم يَعني المَواليَ ......... قد و اللّهِ أبدَلَ بِهِم خَيرا مِنهُم : المَوالِي . ^۳

۱۵۸۷۷.عنه عليه السلامـ في قولِهِ تعالى :«و لو نَزَّلْناهُ على بَعضِ الأعْجَمِينَ فَقَرَأهُ عَلَيهِم ما كانُوا بِهِ مُؤْمِنِينَ»ـ: لو اُنزِلَ القرآنُ على العَجَمِ ما آمَنَت بهِ العَرَبُ ، و قد نَزَلَ علَى العَرَبِ فَآمَنَت بهِ العَجَمُ فهذهِ فَضيلَةُ العَجَمِ . ^۴

۱۵۸۷۴.مجمع البيانـ درباره آيه «اگر بخواهد، شما را مى برد» ـ: يعنى اگر خدا بخواهد «اى مردم» شما را هلاك مى كند و نابودتان مى گرداند. به قولى: در اين آيه كلمه اى محذوف در تقدير است، يعنى: اگر بخواهد شما را ببرد، مى بردتان اى مردم «و عده اى ديگر را مى آورد»، يعنى مردم ديگرى غير از شما را مى آورد كه پيامبرش را يارى و مدد مى رسانند. روايت شده است كه وقتى اين آيه نازل شد، پيامبر دستش را به پشت سلمان زد و فرمود: آنان هموطنان اين مرد هستند، يعنى ايرانيان.

۱۵۸۷۵.تفسير القمّى :امام صادق عليه السلام ـ به يعقوب بن قيس ـ فرمود: اى پسر قيس! «اگر روى برتابيد [خدا ]جاى شما را به مردمى غير از شما خواهد داد كه مانند شما نخواهند بود» مقصود آن حضرت فرزندان موالى آزاد شده هستند.

۱۵۸۷۶.امام صادق عليه السلام :اى گروه عرب! اگر شما روى برتابيد خداوند مردم ديگرى را جايگزين شما خواهد كرد، يعنى موالى را ......... به خدا سوگند كه مردمانى بهتر از آنان را جايگزين ايشان كرده است، يعنى موالى را.

۱۵۸۷۷.امام صادق عليه السلامـ درباره آيه «و اگر آن را بر برخى از غير عرب زبانان نازل مى كرديم و پيامبر آن را برايشان مى خواند، به آن ايمان نمى آوردند» ـفرمود: اگر قرآن بر غير عربها نازل مى شد، عربها به آن ايمان نمى آوردند. در حالى كه بر عربها نازل شد و عجمها به آن ايمان آوردند و اين فضيلتى است براى عجمها.

۱۵۸۷۰.عنه صلى الله عليه و آله :لو كانَ الدِّينُ مُعَلَّقا بالثُّرَيّا لَتَناوَلَهُ اُناسٌ مِن أبناءِ فارِسَ . ^۱

۱۵۸۷۱.مجمع البيان :رُويَ أنّ النبيّ صلى الله عليه و آله سُئلَ عن هذهِ الآيةِ : «يا أيُّها الّذينَ آمَنوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنكُم عَن دِينِهِ فسَوفَ يَأتِي اللّهُ بقَومٍ يُحِبُّهُم و يُحِبُّونَهُ ......... » فَضَربَ بيَده على عاتِقِ سلمانَ فقالَ ـ : هذا و ذَوُوهُ ......... لو كانَ الدِّينُ مُعَلّقا بالثُّريّا لَتَناوَلَهُ رِجالٌ مِن أبناءِ فارِسَ . ^۲

۱۵۸۷۲.الدرّ المنثور عن أبي هريرةَ :كنّا جُلُوسا عِند النبيِّ صلى الله عليه و آله حينَ اُنزِلَت سُورَةُ الجُمُعَةِ ، فَتَلاها ، فلَمّا بَلَغَ «و آخَرِينَ مِنهُم لَمّا يَلْحَقُوا بِهِم» قالَ لَهُ رجُلٌ : يا رسولَ اللّهِ ، مَن هؤلاءِ الذينَ لم يَلحَقُوا بِنا ؟ فَوَضَعَ يَدَهُ على رَأسِ سلمانَ الفارِسيِّ و قالَ : و الذي نفسِي بيَدِهِ لو كانَ الإيمانُ بالثُّريّا لَنالَهُ رِجالٌ مِن هؤلاءِ . ^۳

۱۵۸۷۳.سنن الترمذي :تلا رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله هذه الآية يوما : «و إنْ تَتَوَلَّوا يَسْتَبْدِلْ قَوْما غَيْرَكُمْ ثُمَّ لا يَكُونوا أمْثالَكُمْ» قالوا : و مَن يستبدِل بِنا ؟ قال : فضربَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله على مَنكبِ سلمانَ ثمّ قالَ : هذا و قومُهُ . ^۴

۱۵۸۷۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اگر دين به ثريّا آويخته باشد مردمانى از ايرانيان آن را به دست خواهند آورد.

۱۵۸۷۱.مجمع البيان :روايت شده كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در پاسخ به سؤال از آيه «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! هر كس از شما از دين خود برگردد بزودى خدا مردمى را مى آورد كه آنها را دوست مى دارد و آنان نيز او را دوست مى دارند ......... »، در حالى كه به شانه سلمان مى زد ـ فرمود : [آنان] اين مرد و هموطنان اويند. . . اگر دين به ثريّا آويخته باشد، مردانى از ايرانيان به آن دست يابند.

۱۵۸۷۲.الدرّ المنثورـ به نقل از ابو هريره ـ: زمانى كه سوره جمعه نازل شد، ما خدمت پيامبر صلى الله عليه و آله نشسته بوديم. آن حضرت سوره را تلاوت كرد و چون به آيه «و ديگرانى از ايشان كه هنوز به آنها نپيوسته اند» رسيد، مردى عرض كرد: اينان كه هنوز به ما نپيوسته اند چه كسانى هستند؟ حضرت دستش را روى سر سلمان نهاد و فرمود: سوگند به آن كه جانم در دست اوست اگر ايمان در ثريّا باشد، مردانى از اينان به آن برسند.

۱۵۸۷۳.سنن الترمذى :روزى رسول خدا صلى الله عليه و آله آيه «و اگر روى برتابيد [خدا] جاى شما را به مردمى غير از شما خواهد داد كه مانند شما نخواهند بود» را تلاوت كرد.
گفتند : اينهايى كه جاى ما را خواهند گرفت كيانند؟ حضرت دست بر شانه هاى سلمان زد و فرمود: اين مرد و قومش .