إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ» . ^۱

الحديث :

۱۶۵۴۳.ثواب الأعمال عن محمّد بن مسلمٍ عن حمرانَ :أنّه سَألَ أبا جعفرٍ عليه السلام عن قولِ اللّهِ عزَّ و جَلَّ: «إنّا أنْزَلْناهُ في لَيلَةٍ مُبارَكَةٍ» ، قالَ : نَعَم ، هي لَيلةُ القَدرِ ، و هِي مِن كلِّ سَنَةٍ في شَهرِ رَمَضانَ في العَشرِ الأواخِرِ ، فلَم يُنزَلِ القرآنُ إلاّ في لَيلةِ القَدرِ ، قالَ اللّهُ عَزَّ و جلَّ : «فيها يُفْرَقُ كُلُّ أمرٍ حَكيمٍ»^۲ قالَ : يُقَدَّرُ في لَيلةِ القَدرِ كُلُّ شَيءٍ يكونُ في تلكَ السَّنةِ إلى مِثلِها مِن قابِلٍ مِن خَيرٍ أو شَرٍّ أو طاعَةٍ أو مَعصيَةٍ أو مَولودٍ أو أجَلٍ أو رِزقٍ ، فما قُدِّرَ في تِلكَ اللَّيلةِ و قُضيَ فهُو مِن المَحتومِ و للّهِِ فيهِ المَشيئةُ .
قالَ : قلتُ له : «لَيلَةُ القَدْرِ خَيرٌ مِن ألفِ شَهْرٍ» أيُّ شيءٍ عَنى بِها ؟ قالَ : العَمَلَ الصالِحَ فيها مِن الصلاةِ و الزكاةِ و أنواعِ الخَيرِ ، خَيرٌ مِن العَملِ في ألفِ شَهرٍ ليسَ فيها لَيلةُ القَدرِ ، و لو لا ما يُضاعِفُ اللّهُ لِلمؤمنينَ ما بَلَغوا و لكنَّ اللّهَ عَزَّ و جلَّ يُضاعِفُ لَهُمُ الحَسَناتِ . ^۳

«ما آن را در شبى فرخنده نازل كرديم. [زيرا] كه ما هشدار دهنده بوديم».

حديث :

۱۶۵۴۳.ثواب الأعمالـ به نقل از محمّد بن مسلم ـ: حمران از امام باقر عليه السلام درباره معناى آيه «ما آن را در شبى فرخنده نازل كرديم» سؤال كرد حضرت فرمود : آرى، منظور شب قدر است. آن شب، همه ساله در دهه آخر ماه رمضان قرار دارد و قرآن جز در شب قدر نازل نشده است. خداوند عزّ و جلّ مى فرمايد: «در آن شب هر كارى [به نحوى ]استوار، فيصله مى يابد». [سپس ]فرمود: در شب قدر هر چيزى، از خير و شرّ يا طاعت و معصيت يا ولادت مولودى يا مرگ كسى يا روزى اى، كه در آن سال تا شب قدر سال آينده تحقق مى يابد، مقدّر مى شود. آنچه در آن شب مقدّر و حكم شود، حتمى است و البته مشيّت و خواست خدا در آن دخالت مى كند.
حمران مى گويد: عرض كردم: «شب قدر، بهتر از هزار ماه است»، مقصود چه چيزِ شبِ قدر است؟ فرمود: كار شايسته در اين شب، مانند نماز و زكات و انواع كارهاى نيك، از كارى كه در هزار ماهِ بدون شب قدر صورت گيرد، برتر و بهتر است. و اگر نبود كه خداوند حسنات مؤمنان را مضاعف مى كند، ايشان [به كمال فضيلت و ثواب ]نمى رسيدند، ولى خداوند عزّ و جلّ، حسنات آنان را مضاعف مى گرداند.

3232

مَن هُمُ القَدَرِيَّةُ؟

۱۶۵۴۰.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :القَدَريَّةُ الذينَ يقولونَ : الخَيرُ و الشَّرُّ بأيدِينا ، ليسَ لَهُم في شَفاعَتي نَصيبٌ ، و لا أنا مِنهُم ، و لا هُم مِنّي . ^۱

۱۶۵۴۱.كنز العمّال عن ابن عباس :قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله : صِنفانِ مِن اُمَّتي لا سَهمَ لَهُم في الإسلامِ : المُرجِئةُ و القَدَريّةُ . قيلَ : و ما المُرجِئةُ ؟ قالَ : الذينَ يَقولونَ : الإيمانُ قولٌ بلا عَمَلٍ (قولٌ و لا عَمَلٌ) قيلَ : فما القَدَريّةُ ؟ قالَ : الذينَ يقولونَ : لَم يُقَدَّرِ الشَّرُّ . ^۲

۱۶۵۴۲.الإمامُ الكاظمُ عليه السلام :مَساكينٌ القَدَريَّةُ ، أرادُوا أن يَصِفُوا اللّهَ عَزَّ و جلَّ بعَدلِهِ فَأخرَجُوهُ مِن قُدرَتِهِ و سُلطانِهِ ! ^۳

(انظر) الإيمان : باب 270.

3233

لَيلَةُ القَدرِ

الكتاب :

إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ القَدْرِ * وَ مَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ القَدْرِ * لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ * تَنَزَّلُ الْمَلاَئِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيها بِإِذْنِ رَبِّهِم مِنْ كُلِّ أَمْرٍ * سَلاَمٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ» . ^۴

3232

قدريّه كيستند؟

۱۶۵۴۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :قدريّه، كسانى هستند كه مى گويند: «خوبى و بدى به دست خود ماست». آنان را از شفاعت من نصيبى نيست. نه من از آنها هستم و نه آنان از منند.

۱۶۵۴۱.كنز العمّالـ به نقل از ابن عباس ـ: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : دو گروه از امت من هستند كه از اسلام بهره اى ندارند: مرجئه و قدريّه. عرض شد: مرجئه كيانند؟ فرمود: كسانى كه مى گويند: ايمان گفتار است ، بدون عمل. عرض شد: قدريّه كيستند؟ فرمود: كسانى كه مى گويند: شرّ و بدى تقدير الهى نيست.

۱۶۵۴۲.امام كاظم عليه السلام :بيچاره قدريان، خواستند خداوند عزّ و جلّ را به عدلش وصف كنند، قدرت و سلطنتش را از او گرفتند.

3233

شب قدر

قرآن:

«ما آن (قرآن) را در شب قدر نازل كرديم. و چه مى دانى كه شب قدر چيست. شب قدر از هزار ماه بهتر است. در آن شب فرشتگان با روح به فرمان پروردگارشان براى هر كارى [كه مقرّر شده است ]فرود آيند. [آن شب ]تا دَمِ صبح، صلح و سلام است».