۱۶۹۵۸.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إنّه[ رسول اللّه صلى الله عليه و آله ]نَهى أن يَتَعَرَّضَ أحَدٌ لِلإمارةِ و الحُكمِ بينَ الناسِ ، فقالَ : مَن سَألَ الإمارَةَ لم يُعَنْ علَيها و وُكِلَ إلَيها ، و مَن أتَتهُ مِن غيرِ مَسألةٍ اُعِينَ علَيها . ^۱

(انظر) القضاء بين النّاس : باب 3314. الولاية على النّاس: باب 4161.

3311

خَصائِصُ القاضي فِي الإسلامِ

۱۶۹۵۹.الإمامُ عليٌّ عليه السلامـ مِن كتابٍ كَتَبَهُ للأشتَرِ لَمّا وَلاّهُ على مِصرَ ـ: ثُمّ اختَرْ لِلحُكمِ بينَ الناسِ أفضَلَ رَعِيَّتِكَ في نَفسِكَ ، ممَّن لا تَضيقُ بهِ الاُمورُ ، و لا تُمَحِّكُهُ الخُصومُ ، و لا يَتَمادى في الزَّلَّةِ ، و لا يَحصَرُ مِنَ الفَيءِ إلَى الحَقِّ إذا عَرَفَهُ ، و لا تُشرِفُ نَفسُهُ على طَمَعٍ ، و لا يَكتَفي بأدنى فَهمٍ دونَ أقصاهُ ، و أوقَفَهُم في الشُّبُهاتِ ، و آخَذَهُم بالحُجَجِ و أقَلَّهُم تَبَرُّما بمُراجَعَةِ الخَصمِ ، و أصبَرَهُم على تَكشُّفِ الاُمورِ ، و أصرَمَهُم عِند اتِّضاحِ الحُكمِ ، مِمّن لا يَزدَهيهِ إطراءٌ ، و لا يَستَميلُهُ إغراءٌ ، و اُولئكَ قَليلٌ ، ثُمّ أكثِر تَعاهُدَ (تَعهُّدَ) قَضائهِ . ^۲

۱۶۹۵۸.امام صادق عليه السلام :رسول خدا صلى الله عليه و آله نهى فرمود از اين كه كسى داوطلب امارت و داورى ميان مردم شود و فرمود: هر كه خواهان امارت شود، خداوند در كار امارت ياريش نكند و او را با همان كار وا گذارد و هر كس بدون آن كه خواهان امارت شود اين منصب به او وا گذار گردد، در كار آن يارى شود.

3311

ويژگى هاى قاضى از نظر اسلام

۱۶۹۵۹.امام على عليه السلامـ در فرمان استاندارى مصر به مالك اشتر ـنوشت : براى داورى ميان مردم، بهترين و برترين فردى را كه به نظرت مى رسد از ميان رعيت انتخاب كن؛ كسى كه كارها بر او تنگ نيايد [و از حل اختلافات در نماند] و [ستيزه گرى ]طرفين دعوا او را به لجاجت و پافشارى در رأى خويش وا ندارد ^۳ ، در لغزش فرو نرود و هر گاه حقيقت را شناخت [و به حكم نادرست خود پى برد]، از بازگشت به حق خوددارى نكند و خويشتن را در پرتگاه طمع ننشاند و به فهم سطحى قضايا بسنده نكند و دنبال فهم عميق و دقيق آنها باشد. در موارد شبهه ناك بيش از همه درنگ و احتياط كند و بيش از همه دنبال دليل و برهان باشد و از مراجعه داد خواهان كمتر به ستوه آيد و در كشف حقيقت دعاوى، از همه شكيباتر باشد و چون حقيقت روشن شد [در صدور حكم]، از هر كس ديگر بيشتر قاطعيت نشان دهد. كسى باشد كه مدح و ستايش، او را فريفته و خودبين نسازد و تشويق و تحريك، او را به سويى متمايل نسازد و البته چنين كسانى اندك شمارند. آن گاه، خودت به كار قضاوت او بسيار رسيدگى كن.

۱۶۹۵۳.عنه صلى الله عليه و آله :لَيَأتِيَنَّ علَى القاضي العَدلِ يَومَ القِيامَةِ ساعَةٌ يَتَمَنّى أنّهُ لم يَقْضِ بينَ اثنَينِ في تَمرَةٍ قَطُّ . ^۱

۱۶۹۵۴.عنه صلى الله عليه و آله :يُؤتى بالقاضي يَومَ القِيامَةِ فَيَلقَى مِن الهَولِ قَبلَ الحِسابِ ما يَوَدُّ أنّهُ لم يَقضِ بينَ اثنَينِ في تَمرَةٍ ^۲ . ^۳

(انظر) عنوان 113 «الحساب». الولاية على النّاس : باب 4154.

3310

طَلَبُ القَضاءِ

۱۶۹۵۵.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :مَنِ ابتَغى القَضاءَ و سَألَ فيهِ الشُّفَعاءَ وُكِلَ إلى نفسِهِ ، و مَن اُكرِهَ علَيهِ أنزَلَ اللّهُ علَيهِ مَلَكا يُسَدِّدُهُ . ^۴

۱۶۹۵۶.عنه صلى الله عليه و آله :مَن سَألَ القَضاءَ وُكِلَ إلى نفسِهِ، و مَن اُجبِرَ علَيهِ نَزَلَ علَيهِ مَلَكٌ يُسَدِّدُهُ . ^۵

۱۶۹۵۷.عنه صلى الله عليه و آله :مَن طَلَبَ القَضاءَ و استَعانَ علَيهِ وُكِلَ إلَيهِ ، و مَن لم يَطلُبْهُ و لم يَستَعِنْ علَيهِ أنزَلَ اللّهُ مَلَكا يُسَدِّدُهُ . ^۶

۱۶۹۵۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :روز قيامت لحظه اى بر قاضى دادگر مى گذرد كه آرزو مى كند اى كاش هرگز حتى درباره يك دانه خرما ميان دو نفر داورى نكرده بود.

۱۶۹۵۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :روز قيامت قاضى را مى آورند و پيش از آن كه به حسابش رسيدگى شود با چنان هول و هراسى مواجه مى شود كه آرزو مى كند اى كاش ميان دو نفر حتى درباره يك دانه خرما داورى نكرده بود. ^۷

3310

داوطلب شدن براى قضاوت

۱۶۹۵۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كه جوياى منصب قضاوت باشد و براى رسيدن به آن متوسّل به اين و آن شود، خداوند او را به خودش وا گذارد و هر كه مجبور به پذيرفتن آن شود، خداوند فرشته اى بر او فرو فرستد كه استوارش بدارد.

۱۶۹۵۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كه داوطلب منصب قضاوت شود، خداوند او را به خودش وا گذارد و هر كه اين مسند به او تحميل شود، فرشته اى بر او فرود آيد و استوارش بدارد.

۱۶۹۵۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كه جوياى مسند قضاوت باشد و براى رسيدن به آن از كسى كمك بگيرد، به همان منصب وا گذار شود و هر كه جوياى آن نباشد و براى رسيدن به مسند قضاوت از كسى كمك نجويد، خداوند فرشته اى بر او فرو فرستد كه استوارش بدارد.