۱۸۷۰۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :إيّاكَ أن تُثنيَ على أحدٍ بما لَيسَ فيهِ ؛ فإنّ فِعلَهُ يَصدُقُ عن وَصفِهِ و يُكذِّبُكَ . ^۱

۱۸۷۰۲.عنه عليه السلام :مادِحُ الرَّجُلِ بما لَيسَ فيهِ مُستَهزِئٌ بهِ . ^۲

۱۸۷۰۳.عنه عليه السلام :مادِحُكَ بما لَيسَ فيكَ مُستَهزِئٌ بكَ، فإن لَم تُسعِفْهُ بِنَوالِكَ بالَغَ في ذَمِّكَ و هِجائكَ . ^۳

۱۸۷۰۴.عنه عليه السلام :مَن اُثنِيَ علَيهِ بِما لَيسَ فيهِ سُخِرَ بهِ . ^۴

۱۸۷۰۵.عنه عليه السلام :مَن مَدَحَكَ بما لَيسَ فيكَ فَهُو ذَمٌّ لَكَ إن عَقَلتَ . ^۵

۱۸۷۰۶.عنه عليه السلام :مَن مَدحَكَ بما لَيسَ فيكَ فَهُو خَليقٌ أن يَذُمَّكَ بما لَيسَ فيكَ . ^۶

۱۸۷۰۷.عنه عليه السلام :اِحذَرْ مَن يُطرِيكَ بما لَيسَ فيكَ فيُوشَكَ أن تَنهَتِكَ بما لَيسَ فيكَ . ^۷

۱۸۷۰۸.عنه عليه السلام :عَجِبتُ لِمَن يُقالُ إنّ فيهِ الشَّرَّ الّذي يُعلَمُ أنّهُ فيهِ كيفَ يَسخَطُ ! عَجِبتُ لِمَن يُوصَفُ بالخَيرِ الّذي يَعلَمُ أنّهُ لَيسَ فيهِ كيفَ يَرضى ! ^۸

۱۸۷۰۱.امام على عليه السلام :مبادا كسى را به صفتى كه در او نيست، بستايى؛ زيرا كردارِ او، صفتِ او را چنان كه هست نشان مى دهد و دروغ تو را آشكار مى سازد.

۱۸۷۰۲.امام على عليه السلام :كسى كه ديگرى را به آنچه ندارد بستايد [در واقع] او را مسخره مى كند.

۱۸۷۰۳.امام على عليه السلام :كسى كه تو را به آنچه ندارى بستايد، تو را مسخره مى كند؛ چه آن كه همين شخص اگر به او احسان نكنى در نكوهش و هجو تو مى كوشد.

۱۸۷۰۴.امام على عليه السلام :كسى كه بى جهت ستوده شود [در واقع ]ريشخند شده است.

۱۸۷۰۵.امام على عليه السلام :كسى كه تو را به آنچه ندارى بستايد، اگر عاقل باشى، اين كار [در واقع ]نكوهش توست.

۱۸۷۰۶.امام على عليه السلام :كسى كه تو را به آنچه ندارى مى ستايد، به آنچه هم در تو نيست نكوهشت مى كند.

۱۸۷۰۷.امام على عليه السلام :از كسى كه تو را بى جهت مدح و ستايش مى كند، پرهيز كن؛ زيرا زود باشد كه بى جهت نيز [توسط او ]بى حرمت و آبرو شوى.

۱۸۷۰۸.امام على عليه السلام :در شگفتم از كسى كه از بدى او چيزى گفته مى شود كه مى داند در وجود او هست و با اين حال ناراحت مى شود ! در شگفتم از كسى كه به خوبى اى ستوده مى شود كه مى داند در او نيست و با اين حال خوشحال مى شود!

۱۸۶۹۹.الإمامُ الهاديّ عليه السلامـ لِبَعضٍ و قد أكثَرَ مِن إفراطِ الثَّناءِ علَيهِ ـ: أقبِلْ علَيّ ، ما شأنُكَ ؟ فإنَّ كَثرَةَ الثَّناءِ تَهجِمُ علَى الظُّنَّةِ ، و إذا حَلَلتَ مِن أخيكَ في مَحَلِّ الثِّقَةِ فاعدِلْ عنِ الملقى (المَلَقِ) إلى حُسنِ النِّيَّةِ . ^۱

3593

مَدحُ الرَّجُلِ بِما لَيسَ فيهِ

الكتاب :

(لاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِمَا أَتَوا وَ يُحِبُّونَ أَن يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا فَلاَ تَحْسَبَنَّهُم بِمَفَازَةٍ مِنَ الْعَذَابِ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ) . ^۲

الحديث :

۱۸۷۰۰.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله:يا بنَ مَسعودٍ ، إذا مَدَحَكَ النّاسُ فقالوا : إنّك تَصومُ النَّهارَ و تَقومُ اللّيلَ و أنتَ على غَيرِ ذلكَ فلا تَفرَحْ بذلكَ؛ فإنَّ اللّهَ تعالى يقولُ : «لا تَحْسَبَنَّ الّذينَ يَفرَحُونَ بِما أتَوا و يُحِبُّونَ أنْ يُحمَدوا بما لَم يَفْعَلوا فَلا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفازَةٍ مِنَ العَذابِ و لَهُمْ عَذابٌ ألِيمٌ» . ^۳

۱۸۶۹۹.امام هادى عليه السلامـ به فردى كه در مدح و ستايش آن حضرت افراط بسيار كرد ـفرمود : مواظب باش!زيرا زيادى مدح و ستايش، باعث بدگمانى مى شود و چون مورد اعتماد برادرت قرار گرفتى، از تملّق دست بردار و حسن نيّت داشته باش.

3593

ستودن كسى به آنچه در او نيست

قرآن:

«البته گمان مبر كسانى كه بدانچه كرده اند شادمانى مى كنند و دوست دارند به آنچه نكرده اند ستايش شوند، قطعا گمان مبر كه براى آنان نجاتى از عذاب هست. آنان را عذابى دردناك است».

حديث:

۱۸۷۰۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اى پسر مسعود! هرگاه مردم تو را ستودند و گفتند: روزها روزه مى گيرى و شب ها عبادت مى كنى، و تو چنان نبودى، شادمان مشو؛ زيرا خداوند متعال مى فرمايد: «البته گمان مبر كسانى كه بدانچه كرده اند شادمانى مى كنند و دوست دارند به آنچه نكرده اند ستايش شوند، قطعا گمان مبر كه براى آنان نجاتى از عذاب است. آنان را عذابى دردناك است».