3412

استِماعُ الكِذبِ

الكتاب :

وَ مِنَ الَّذِينَ هادُوا سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ» . ^۱

لا يَسْمَعُونَ فِيها لَغْوا وَ لا كِذَّابا» . ^۲

الحديث :

۱۷۶۰۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :لا تَرفَعُوا مَن رَفَعَتهُ الدُّنيا ، و لا تَشِيمُوا بارِقَها ، و لا تَسمَعُوا ناطِقَها ......... فإنّ بَرقَها خالِبٌ ، و نُطقَها كاذِبٌ . ^۳

۱۷۶۰۲.عنه عليه السلام :لا تُمَكِّنِ الغُواةَ مِن سَمعِكَ . ^۴

۱۷۶۰۳.بحار الأنوار :سُئلَ الصّادقُ عليه السلام عنِ القُصّاصِ : أ يَحِلُّ الاستِماعُ لَهُم ؟ فقالَ : لا ، و قالَ عليه السلام : مَن أصغى إلى ناطِقٍ فَقَد عَبَدَهُ ، فإن كانَ النّاطِقَ عن اللّهِ فقد عَبَدَ اللّهَ ، و إن كانَ النّاطِقَ عن إبليسَ فقد عَبَدَ إبليسَ . ^۵

(انظر) بحار الأنوار : 72/264 باب 115 .

3412

گوش دادن به دروغ

قرآن:

«و [برخى] از آنان كه يهوديند گوشگيران دروغند».

«در آنجا نه بيهوده اى شنوند و نه تكذيبى».

حديث:

۱۷۶۰۱.امام على عليه السلام :كسى را كه دنيا بالا برده، بلند مشماريد و به برق آن خيره مشويد و به سخنگوى دنيا، گوش مسپاريد ......... زيرا كه برق آن فريبنده است و سخنش دروغ.

۱۷۶۰۲.امام على عليه السلام :گمراهان را بر گوش خود مسلّط مكن.

۱۷۶۰۳.بحار الأنوار :امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به اين سؤال كه آيا گوش دادن به داستان پردازان رواست يا نه ـ فرمود : نه. و هر كس به گوينده اى گوش سپارد، او را بندگى كرده است. پس اگر گوينده از خدا سخن بگويد، [شنونده] خدا را عبادت كرده است و اگر گوينده سخنان ابليسى بگويد او (شنونده) ابليس را عبادت كرده است.

۱۷۶۰۰.الكافي عن الحسن الصَّيقَل :قلتُ لأبي عبدِ اللّهِ عليه السلام : إنّا قد رَوَينا عن أبي جعفرٍ عليه السلام في قَولِ يُوسفَ عليه السلام : «أيَّتُها العِيرُ إنّكُم لَسارِقُونَ» فقالَ : و اللّهِ ما سَرَقُوا و ما كَذَبَ ، و قالَ إبراهيمُ عليه السلام : «بَلْ فَعَلَهُ كَبيرُهُم هذا فَاسْألُوهُم إنْ كانُوا يَنْطِقُونَ» ؟ فقالَ : و اللّهِ ما فَعَلُوا و ما كَذَبَ .
قالَ : فقالَ أبو عبدِ اللّهِ عليه السلام : ما عِندَكُم فيها يا صَيقَلُ ؟ قالَ : فقلتُ : ما عِندَنا فيها إلاّ التَّسليمُ ، قالَ : فقالَ : ......... إنَّ إبراهيمَ عليه السلام إنّما قالَ : «بَلْ فَعَلَهُ كَبيرُهُمْ هذا» إرادةَ الإصلاحِ و دلالَةً على أنَّهُم لا يَفعَلونَ ، و قالَ يُوسفُ عليه السلام إرادةَ الإصلاحِ . ^۱

(انظر) الفقه : باب 3191. المحجّة البيضاء : 5/248 «بيان الحذر من الكذب بالمَعاريض».

۱۷۶۰۰.الكافىـ به نقل از حسن صيقل ـ: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : براى ما از حضرت باقر عليه السلام روايت شده كه درباره اين گفته يوسف عليه السلام : «اى كاروانيان قطعاً شما دزد هستيد»، فرموده است: به خدا سوگند آنان دزدى نكرده بودند و يوسف هم دروغ نگفت. نيز درباره اين سخن ابراهيم عليه السلام : «بلكه اين بزرگ آنها اين كار را كرده است، پس اگر سخن مى گويند از آنها بپرسيد»، فرموده است: به خدا سوگند كه آن بتها اين كار را نكرده بودند و در عين حال ابراهيم دروغ نگفت.
حسن گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: اى صيقل! نظر شما در اين باره چيست؟ صيقل مى گويد: من عرض كردم: ما نظرى جز تسليم نداريم. حضرت فرمود: ......... ابراهيم عليه السلام كه گفت: «بلكه بزرگ آنها اين كار را كرده است»، قصدش در حقيقت اصلاح و راهنمايى به اين نكته بود كه از اين بتها كارى بر نمى آيد. يوسف عليه السلام نيز [آن سخن را] به قصد اصلاح بيان فرمود.