۱۹۲۹۲.عنه عليه السلامـ لمّا أشرَفَ علَى القُبورِ و هُو يَرجِعُ مِن صِفِّينَ ـ: يا أهلَ الدِّيارِ المُوحِشَةِ ، و المَحالِّ المُقفِرَةِ ، و القُبورِ المُظلِمَةِ ، يا أهلَ التُّربَةِ ، يا أهلَ الغُربَةِ ، يا أهلَ الوَحدَةِ ، يا أهلَ الوَحشَةِ ، أنتُم لَنا فَرَطٌ سابِقٌ ، و نحنُ لَكُم تَبَعٌ لاحِقٌ . أمّا الدُّورُ فقد سُكِنَت ، و أمّا الأزواجُ فقد نُكِحَت ، و أمّا الأموالُ فقد قُسِّمَت . هذا خَبَرُ ما عِندَنا ، فما خَبَرُ ما عِندَكُم ؟ ثُمّ التَفَتَ إلى أصحابِهِ فقالَ : أما لَو اُذِنَ لَهُم في الكلامِ لأخبَروكُم أنّ خَيرَ الزَّادِ التَّقوى . ^۱

۱۹۲۹۳.عنه عليه السلام :آهِ ! مِن قِلَّةِ الزّادِ ، و طُولِ الطَّريقِ ، و بُعدِ السَّفَرِ ، و عَظيمِ المَورِدِ ! ^۲

3676

تَفسيرُ الاستِعدادِ لِلمَوتِ

۱۹۲۹۴.الإمامُ عليٌّ عليه السلامـ لمّا سُئلَ عنِ الاستِعدادِ للمَوتِ ـ: أداءُ الفَرائضِ ، و اجتِنابُ المَحارِمِ ، و الاشتِمالُ علَى المَكارِمِ ، ثُمّ لا يُبالي أ وَقَعَ علَى المَوتِ أم وَقَعَ المَوتُ علَيهِ . و اللّهِ، ما يُبالي ابنُ أبي طالبٍ أ وَقَعَ علَى المَوتِ أم وَقَعَ المَوتُ علَيهِ . ^۳

۱۹۲۹۲.امام على عليه السلامـ در بازگشت از صفين چون به گورستان رسيد ـفرمود : اى ساكنان خانه هاى تنهايى و جايگاه هاى خشك و خالى و گورهاى ظلمانى! اى خاك نشينان! اى ساكنان ديار غربت! اى تنهايان! اى آنان كه در تنهايى به سر مى بريد! شما پيشروان ماييد و پيش از ما رفتيد و ما دنباله رو شما هستيم و به شما خواهيم پيوست. [بدانيد كه ]خانه ها[يتان ]مسكن [ديگران] شده و زن ها[يتان] به شوهر رفته اند و اموال و دارايى ها[ى شما ]تقسيم گشته است. اين خبرى است كه ما داريم. شما چه خبر داريد؟ حضرت سپس به طرف اصحاب خود برگشت و فرمود : بدانيد كه اگر اجازه سخن گفتن داشتند، بى گمان به شما خبر مى دادند كه :بهترين توشه تقواست.

۱۹۲۹۳.امام على عليه السلام :واى از كمبود توشه و درازى راه و دورى سفر و عظمت جايى كه وارد مى شويم!

3676

معناى آماده شدن براى مرگ

۱۹۲۹۴.امام على عليه السلامـ در پاسخ به اين سؤال كه آماده شدن براى مرگ به چيست؟ ـفرمود : به جاى آوردن واجبات و دورى كردن از حرام ها و داشتن خوى هاى نيك. با رعايت اين امور، ديگر آدمى را چه باك كه او به سراغ مرگ رود يا مرگ به سراغش آيد. سوگند به خدا، كه پسر ابى طالب را باكى نيست كه خود به سراغ مرگ رود يا مرگ به سراغ او آيد.

۱۹۲۸۷.عنه عليه السلام :إنّكَ لَن يُغنيَ عنكَ بعدَ المَوتِ إلاّ صالِحُ عَمَلٍ قَدَّمتَهُ ، فتَزوَّدْ مِن صالحِ العَمَلِ . ^۱

۱۹۲۸۸.عنه عليه السلامـ في ذَمِّ الدُّنيا ـ: لا خَيرَ في شيءٍ مِن أزوادِها إلاّ التَّقوى . ^۲

۱۹۲۸۹.عنه عليه السلام :اُوصيكُم عِبادَ اللّهِ بتَقوَى اللّهِ الّتي هيَ الزّادُ و بها المَعاذُ (المَعادُ) : زادٌ مُبلِغٌ ، و مَعاذٌ مُنجِحٌ . ^۳

۱۹۲۹۰.عنه عليه السلامـ إذا صلَّى العِشاءَ الآخِرَةَ يُنادي النّاسَ ثلاثَ مَرّاتٍ حتّى يَسمَعَ أهلُ المَسجِدِ ـ: أيّها الناسُ ، تَجَهَّزوا رَحِمَكُمُ اللّهُ ، فقد نُودِيَ فيكُم بالرَّحيلِ ، فما التَّعرُّجُ علَى الدُّنيا بعدَ نِداءٍ فيها بالرَّحيلِ ؟! تَجَهَّزوا رَحِمَكُمُ اللّهُ ، و انتَقِلوا بأفضَلِ ما بِحَضرَتِكُم مِن الزّادِ و هُو التّقوى . ^۴

۱۹۲۹۱.عنه عليه السلامـ و كانَ كثيرا ما يُنادي بهِ أصحابَهُ ـ: تَجَهَّزوا رَحِمَكُمُ اللّهُ ! فقد نُودِيَ فيكُم بالرَّحيلِ ، و أقِلّوا العُرْجَةَ علَى الدّنيا ، و انقَلِبوا بصالِحِ ما بحَضرَتِكُم مِن الزّادِ ؛ فإنّ أمامَكُم عَقَبَةً كَؤودا ، و مَنازِلَ مَخُوفَةً مَهُولَةً ، لا بُدَّ مِن الوُرودِ عَلَيها ، و الوُقوفِ عِندَها ......... فقَطِّعوا عَلائقَ الدُّنيا و استَظهِروا بزادِ التَّقوى . ^۵

۱۹۲۸۷.امام على عليه السلام :پس از مرگ هرگز چيزى به كار تو نمى آيد، مگر كردار نيكى كه پيش فرستاده باشى. بنا بر اين، از كار نيك توشه فراهم آر.

۱۹۲۸۸.امام على عليه السلامـ در نكوهش دنيا ـفرمود: در هيچ يك از توشه هاى دنيا خيرى نيست مگر در تقوا.

۱۹۲۸۹.امام على عليه السلام :شما را، اى بندگان خدا! به تقواى الهى سفارش مى كنم؛ تقوايى كه توشه است و پناهگاه. توشه اى رساننده [به سر منزل مقصود ]و پناهگاهى رهاننده [از آتش ] .

۱۹۲۹۰.امام على عليه السلامـ هرگاه نماز عشا را مى خواند، با صدايى كه همه نماز گزاران مسجد بشنوند، سه بار خطاب به مردم ـمى فرمود : اى مردم! خدايتان رحمت كناد! آماده و مجهز شويد، كه بانگ رحيل در ميان شما سر داده اند. با اين بانگ رحيل، روى آوردن به دنيا ديگر چه معنا دارد؟ خدايتان رحمت كناد! آماده شويد و با بهترين توشه اى كه در اختيار داريد رهسپار [آخرت] شويد و آن تقوا است.

۱۹۲۹۱.امام على عليه السلامـ ياران خويش را بسيار با اين سخنان، مخاطب ساخته ـمى فرمود : آماده و مجهز شويد، خدايتان رحمت كناد! زيرا كه بانگ رحيل در ميان شما سر داده اند. از دل بستن به دنيا كم كنيد و با توشه نيكى كه در برابر شماست،رهسپار شويد؛زيرا گردنه اى دشوار و منزل هايى ترسناك و هراس انگيز پيش رو داريد كه ناچار بايد به آنها در آييد و آنجاها درنگ كنيد ......... پس، علايق و پيوندهاى به دنيا را ببُريد و از توشه تقوا كمك گيريد.