الحديث :

۱۹۱۳۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :ما ابتَلَى اللّهُ أحَدا بمِثلِ الإملاءِ لَهُ . ^۱

۱۹۱۳۴.عنه عليه السلام :و طالَ الأمَدُ بِهِم ليَستَكمِلوا الخِزيَ ، و يَستَوجِبوا الغِيرَ . ^۲

۱۹۱۳۵.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :أملَى اللّه عَزَّ و جلَّ لِفِرعَونَ ما بينَ الكَلِمَتَينِ : قَولِهِ : «أنا رَبُّكُمُ الأعلى»^۳ و قَولِهِ : «ما عَلِمْتُ لَكُم مِن إلهٍ غَيري»^۴ أربَعينَ سَنَةً ، ثُمّ أخَذَهُ اللّهُ نَكالَ الآخِرَةِ و الاُولى ، و كانَ بَينَ أن قالَ اللّهُ عَزَّ و جلَّ لِموسى و هارونَ عليهما السلام: «قَدْ اُجِيبَتْ دَعْوَتُكُما»^۵ و بَينَ أن عَرَّفَهُ اللّهُ تعالى الإجابَةَ أربَعينَ سَنةً . ^۶

۱۹۱۳۶.بحار الأنوار عن الحسين بن الحسن :قلتُ لأبي الحَسَنِ الرِّضا عليه السلام : إنّي تَرَكتُ ابنَ قِياما ^۷ مِن أعدى خَلقِ اللّهِ لكَ، قالَ : ذلكَ شَرٌّ لَهُ . قلتُ : ما أعجَبَ ما أسمَعُ مِنكَ جُعِلتُ فِداكَ ! قالَ : أعجَبُ مِن ذلكَ إبليسُ ، كانَ في جِوارِ اللّهِ عَزَّ و جلَّ في القُربِ مِنهُ ، فأمَرَهُ فأبى و تَعَزّزَ و كانَ مِن الكافِرينَ ، فأملَى اللّهُ لَهُ . و اللّهِ ، ما عَذَّبَ اللّهُ بشيءٍ أشَدَّ مِن الإملاءِ . و اللّهِ يا حسينُ ما عذَّبَهُمُ اللّهُ بشيءٍ أشَدَّ من الإملاءِ . ^۸

حديث :

۱۹۱۳۳.امام على عليه السلام :خداوند هيچ كس را به چيزى همانند مهلت دادن به او، آزمايش نكرده است.

۱۹۱۳۴.امام على عليه السلام :و روزگارشان به درازا كشيد تا خوارى را به نهايت رسانند و خود را مستوجب دگرگونى ها (زوال نعمت ها) گردانند.

۱۹۱۳۵.امام باقر عليه السلام :خداوند عزّ و جلّ به فرعون،از اين سخن او كه گفت : «پروردگار بزرگتر شما منم» تا اين سخنش : «من جز خويشتن براى شما خدايى نمى شناسم» چهل سال مهلت داد و آن گاه او را به كيفر دنيا و آخرت گرفتار ساخت و [نيز] از زمانى كه خداوند عزّ و جلّ به موسى و هارون عليهما السلام فرمود : «هر آينه دعاى شما را پذيرفتم» تا زمانى كه خداى متعال [نتيجه ]اجابت را بر او معلوم ساخت، چهل سال طول كشيد.

۱۹۱۳۶.بحار الأنوارـ به نقل از حسين بن الحسن ـ: به امام رضا عليه السلام عرض كردم : من ابن قياما ^۹ را در حالى ترك كردم كه از جمله دشمن ترين خلق خدا با تو بود حضرت فرمود : اين براى خود او بد است. عرض كردم : فدايت شوم، سخن عجيبى از شما مى شنوم! حضرت فرمود : عجيب تر از اين، ابليس است. او در جوار قرب خداوند عزّ و جلّ بود و خداوند به وى فرمان داد، امّا از فرمان خدا سرباز زد و بزرگى فروخت و از كافران شد. پس، خداوند به او مهلت داد. به خدا قسم كه خدا به چيزى سخت تر از مهلت دادن [كسى را ]عذاب نكرده است. اى حسين! به خدا سوگند كه خدا آنها را به چيزى سخت تر از مهلت دادن عذاب نكرده است.

3658

الإملاءُ

الكتاب :

وَ لاَ يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْما وَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ» . ^۱

وَ أَصْحَابُ مَدْيَنَ وَ كُذِّبَ مُوسَى فَأَمْلَيْتُ لِلْكَافِرينَ ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَكَيْفَ كَانَ نَكِيرِ * فَكَأَيِّنْ مِنْ قَرْيَةٍ أهْلَكْنَاهَا وَ هِيَ ظَالِمَةٌ فَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَ قَصْرٍ مَشِيدٍ * أَ فَلَمْ يَسِيرُوُا فِي الأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِهَا أَوْ آذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا فَإِنَّهَا لا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَ لكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ * وَ يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَ لَنْ يُخْلِفَ اللّهُ وَعْدَهُ و إِنَّ يَوْما عِنْدَ رَبِّكَ كَأَلْفِ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ * وَ كَأَيِّنْ مِنْ قَرْيَةٍ أَمْلَيْتُ لَهَا وَ هِيَ ظَالِمَةٌ ثُمَّ أَخَذْتُهَا وَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ» . ^۲

(انظر) آل عمران : 196 ، 197 ، المائدة : 71 ، الأنعام : 44 ، الأعراف : 94 ، 95 ، 182 ، 183 ، التوبة : 85، يونس : 11 ، هود : 48 ، الرعد : 32 ، الحِجر : 3 ، النحل : 61 ، الكهف : 58 ، مريم : 84 ، طه : 129 ـ 131، لأنبياء : 44، 111 ، المؤمنون : 54، 55 ، الفرقان: 18، الشعراء: 146، 205ـ207، العنكبوت: 53، لقمان : 24 ، فاطر : 45 ، يس : 43 ، 44 ، غافر : 4 ، 5، فصّلت : 45 ، الشورى : 21 ، الزخرف : 29، الذاريات : 43 ، 44 ، القلم : 45 ، المدّثّر : 11 ـ 16، المرسلات : 46 ، الطارق : 15 ـ 17 .

3658

مهلت دادن

قرآن :

«و البته نبايد كسانى كه كافر شده اند تصور كنند اينكه به ايشان مهلت مى دهيم، براى آنان نيكوست. ما فقط به ايشان مهلت مى دهيم تا بر گناه [خود ]بيفزايند و [آن گاه ]عذابى خفّت آور خواهند داشت».

«و [نيز] اهل مدين. و موسى تكذيب شد. پس كافران را مهلت دادم، سپس [گريبان ]آنها را گرفتم. بنگر، عذاب من چگونه بود؟ و چه بسيار شهرها را ـ كه ستمكار بودند ـ هلاكشان كرديم و [اينك] آن شهرها سقف هايشان فرو ريخته است، و [چه بسيار ]چاه هاى متروك و كوشك هاى افراشته را. آيا در زمين گردش نكردند تا دل هايى داشته باشند كه با آن خرد ورزند، يا گوش هايى كه با آن بشنوند؟ در حقيقت، چشم ها كور نيست ليكن دل هايى كه در سينه هاست كور است. و از تو با شتاب تقاضاى عذاب مى كنند، با آنكه هرگز خدا خلاف وعده اش نمى كند و در حقيقت، يك روز نزد پروردگار تو مانند هزار سال است از آنچه شما مى شمريد. و چه بسا شهرى كه مهلتش دادم در حالى كه ستمكار بود، سپس [گريبان] آن را گرفتم. و فرجام به سوى من است».