۲۰۴۶۹.سنن أبي داوود عن أبي الأحوَصِ عن أبيهِ :أتَيتُ النَّبيَّ صلى الله عليه و آله في ثَوبٍ دُونٍ ، فقالَ : أ لكَ مالٌ ؟ قالَ : نَعَم . قالَ : مِن أيِّ المالِ ؟ قالَ : قد آتانيَ اللّهُ مِن الإبِلِ و الغَنَمِ و الخَيلِ و الرَّقيقِ . قالَ : فإذا آتاكَ اللّهُ مالاً فليُرَ أثَرُ نِعمَةِ اللّهِ علَيكَ و كَرامَتُهُ . ^۱

۲۰۴۷۰.الإمامُ عليٌّ عليه السلامـ من كِتابهِ إلَى الحارِثِ الهَمْدانيِّ ـ: و استَصلِحْ كلَّ نِعمَةٍ أنعَمَها اللّهُ علَيكَ ، و لا تُضَيِّعَنَّ نِعمَةً مِن نِعَمِ اللّهِ عِندَكَ ، و لْيُرَ علَيكَ أثَرُ ما أنعَمَ اللّهُ بهِ علَيكَ . ^۲

۲۰۴۷۱.الكافي :قال عليٌّ عليه السلام ـ في احتِجاجِهِ على عاصِمِ بنِ زِيادٍ حِينَ لَبِسَ العَباءَ و تَرَكَ المُلاءَ ، و شَكاهُ أخوهُ الرَّبيعُ بنُ زِيادٍ إلى أميرِ المؤمِنينَ عليه السلام أنّهُ قد غَمَّ أهلَهُ و أحزَنَ وُلدَهُ بذلكَ ـ : علَيَّ بِعاصِمِ بنِ زِيادٍ ، فجِيءَ بهِ ، فلَمّا رآهُ عَبَسَ في وَجهِهِ ، فقالَ لَهُ : أ ما استَحيَيتَ مِن أهلِكَ ؟ أ ما رَحِمتَ وُلدَك ؟! أ تَرَى اللّهَ أحَلَّ لكَ الطَّيِّباتِ و هُو يَكرَهُ أخذَكَ مِنها ، أنتَ أهوَنُ علَى اللّهِ مِن ذلكَ ، أ وَ لَيس اللّهُ يقولُ : «و الأرْضَ وَضَعَها لِلأنامِ * فِيها فاكِهَةٌ و النَّخْلُ ذاتُ الأكْمامِ» أ وَ لَيس (اللّهُ) يقولُ : «مَرَجَ البَحْرَينِ يَلتَقيانِ * بَيْنَهُما بَرْزَخٌ لا يَبْغِيانِ ـ إلى قَولهِ ـ يَخْرُجُ مِنْهُما اللّؤلؤُ و المَرْجانُ»^۳ فبِاللّهِ لاَبتِذالُ نِعَمِ اللّهِ بالفِعالِ أحَبُّ إلَيهِ مِن ابتِذالِها بالمَقالِ ، و قد قالَ اللّهُ عَزَّ و جلَّ : «و أمّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ» . فقالَ عاصِمٌ : يا أميرَ المؤمِنينَ ، فعلى ما اقتَصَرتَ في مَطعَمِكَ علَى الجُشوبَةِ و في مَلبَسِكَ علَى الخُشونَةِ ؟! فقالَ : وَيحَكَ ! إنّ اللّهَ عَزَّ و جلَّ فَرَضَ على أئمَّةِ العَدلِ أن يُقَدِّروا أنفُسَهُم بِضَعَفَةِ النّاس ، كَيلا يَتَبيَّغَ ^۴ بالفَقيرِ فَقرُهُ ، فألقى عاصِمُ ابنُ زِيادٍ العَباءَ و لَبِسَ المُلاءَ . ^۵

۲۰۴۶۹.سنن أبى داوودـ به نقل از ابو الاحوص به نقل از پدرش ـ: با جامه اى پست و ارزان قيمت خدمت رسول خدا صلى الله عليه و آله رسيدم. حضرت فرمود : آيا مال و ثروتى دارى؟ عرض كرد : آرى. فرمود : چه مالى دارى؟ عرض كرد : خداوند شتر و گوسفند و گاو و بَرده به من داده است. فرمود : پس اگر خداوند به تو ثروتى داده است، بايد نشانه نعمت و كرامتى كه ارزانيت داشته است در تو ديده شود.

۲۰۴۷۰.امام على عليه السلامـ در نامه اى به حارث هَمْدانى ـنوشت : از هر نعمتى كه خداوند به تو داده است درست استفاده كن و هيچ يك از نعمت هايى را كه خدا نزد تو دارد تباه مگردان و لازم است آثار نعمتى كه خداوند عطايت فرموده در وجود تو مشاهده شود.

۲۰۴۷۱.الكافى :امام على عليه السلام ـ آنگاه كه ربيع بن زياد از برادر خود، عاصم، به امير المؤمنين عليه السلام شكايت كرد كه پشمينه پوشيده و از پوشيدن لباس هاى نرم و لطيف خوددارى مى كند و از دنيا دورى گزيده و با اين كار، همسر خود را ناراحت و فرزندانش را اندوهگين كرده است ـ فرمود : عاصم بن زياد را نزد من آوريد. او را خدمت حضرت آوردند. چون امام او را ديد چهره درهم كشيد و فرمود : تو از همسرت خجالت نكشيدى؟ تو به فرزندانت رحم نكردى؟! آيا خيال مى كنى كه خداوند چيزهاى خوب و پاكيزه را بر تو حلال كرده و با اين حال دوست ندارد تو از آنها استفاده كنى؟ تو در نزد خدا كوچكتر از آنى كه بخواهد با تو چنين كند! مگر نه اينكه خداوند مى فرمايد : «و زمين را براى استفاده مردمان قرار داد كه در آن ميوه و نخل ها با خوشه هاى غلافدار است». و مگر نه اينكه مى فرمايد : «دو دريا را [به گونه اى ]روان كرد كه با هم برخورد كنند. ميان آن دو حدّ فاصلى است كه به هم تجاوز نمى كنند ـ تا آيه ـ از هر دو دريا مرواريد و مرجان بر آيد». پس، به خدا سوگند كه بهره بردارى عملى از نعمت هاى خدا نزد او محبوبتر از به زبان آوردن آنهاست. خداوند عزّ و جلّ فرموده است : «و نعمت پروردگارت را بازگو كن» . عاصم عرض كرد : اى امير المؤمنين! پس چرا خود شما به خوراك گلو آزار و به جامه درشت اكتفا كرده اى؟ حضرت فرمود : واى بر تو! خداوند عزّ و جلّ بر پيشوايان عدالت، واجب ساخته است كه خود را با مردم فقير برابر دارند تا فقر و نادارى، فقير را آزرده و برآشفته نگرداند. پس عاصم بن زياد پشمينه را كنار انداخت و جامه نرم پوشيد.

۲۰۴۶۶.عنه عليه السلامـ لَمّا سُئلَ عنِ الاستِدراجِ ـ: هُو العَبدُ يُذنِبُ الذَّنبَ ، فيُملى لَهُ و يُجَدَّدُ لَهُ عِندَها النِّعَمُ ، فتُلهيهِ عنِ الاستِغفارِ مِن الذُّنوبِ ، فهُو مُستَدرَجٌ مِن حَيثُ لا يَعلَمُ . ^۱

۲۰۴۶۷.الأمالي للمفيد عن زيدِ الشحّام :سَمِعتُ أبا عبدِ اللّه جَعفرَ بنَ محمّدٍ عليه السلام يقولُ : اِحذَروا سَطَواتِ اللّهِ باللَّيلِ و النَّهارِ ، فقُلتُ : و ما سَطَواتُ اللّهِ ؟ فقالَ : أخْذُهُ علَى المَعاصي . ^۲

(انظر) عنوان 496 «الإملاء».

3853

التَّحَدُّثُ بِنِعمَةِ اللّهِ

الكتاب :

وَ أَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ» . ^۳

الحديث :

۲۰۴۶۸.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :إنَّ اللّهَ يُحِبُّ أن يَرى أثَرَ نِعمَتِهِ على عَبدِهِ . ^۴

۲۰۴۶۶.امام صادق عليه السلامـ در پاسخ به سؤال از معناى استدراج ـفرمود : معنايش اين است كه بنده گناه كند و خداوند به او مهلت دهد و با وجود گناه باز به او نعمت دهد تا اين نعمت او را از طلب آمرزش براى آن گناه باز دارد. چنين شخصى بى آن كه بفهمد تدريجاً به خشم و عذاب خدا نزديك شده است.

۲۰۴۶۷.الأمالى للمفيدـ به نقل از زيد شحّام ـ: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود : شبانه روز از يورش هاى خدا برحذر باشيد. عرض كردم : يورش هاى خدا چيست؟ فرمود : كيفر دادن بر گناهان.

3853

بازگو كردن نعمت هاى خدا

قرآن:

«و از نعمت پروردگار خويش [با مردم] سخن گوى».

حديث:

۲۰۴۶۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند دوست دارد كه اثر نعمت خود را در بنده اش ببيند.