1.يَعني الرّجُلَ يُصيبُ إبِلَهُ الجَرَبُ أوِ الدّاءُ .

2.المُصَرّاةُ يَعني النّاقَةَ أو البَقَرَةَ أو الشّاةَ قد صُرِّيَ اللَّبَنُ في ضَرعِها ؛ يَعني حُبِسَ فيهِ و جُمِعَ و لَم يُحلَبْ أيّاما ، و أصلُ التَّصرِيَةِ حَبسُ الماءِ و جَمعُهُ ، يقالُ : مِنهُ صَرَيتُ الماءَ و صَرَّيتُهُ ، و يُقالُ : «ماءٌ صَرى» مَقصُورا ، و يُقالُ : مِنهُ سُمِّيَتِ المُصَرّاةُ كأنّها مِياهٌ اجتَمَعَت ، و في حَديثٍ آخَرَ : «مَنِ اشتَرى مُحَفَّلَةً فرَدَّها فلْيَرُدَّ مَعَها صاعا» . و إنّما سُمِّيَت مُحَفَّلَةً لأنَّ اللَّبنَ حَفِلَ في ضَرعِها و اجتَمَعَ ، و كلُّ شيءٍ كثَّرتَهُ فَقد حَفَّلتَهُ ، و مِنهُ قِيلَ : قد أحفَلَ القَومُ إذا اجتَمَعوا و كَثُروا ، و لهذا سُمِّيَ مَحفِلَ القَومِ ، و جَمعُ المَحفِلِ مَحافِلُ . معاني الأخبار : ۲۸۲.

3.يَعني الخداعةَ ، يُقالُ : خَلَبتُهُ أخلِبُهُ خِلابَةً إذا خَدَعتُهُ . معاني الأخبار : ۲۸۲.

4.معاني الأخبار : ۲۸۳.

5.الصُّعُداتُ الطُّرقُ ، و هُو مأخوذٌ مِن الصَّعيدِ ، و الصَّعيدُ التُّرابُ ، و جَمعُ الصَّعيدِ الصُّعُدُ ، ثُمّ الصُّعُداتُ جَمعُ الجَمعِ ، كما يقالُ : طَريقٌ و طُرُقٌ ثُمّ طُرُقاتٌ ، قالَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ «فتَيَمَّمُوا صَعيدا طَيِّبا» (النساء : ۴۳) ، (المائدة : ۶) فالتَّيَمُّمُ التَّعَمُّدُ للشّيءِ يقالُ مِنهُ : أمَمتُ (في المصدر «أمت» و الصحيح ما أثبتناه كما في بحار الأنوار : ۷۵/۴۶۶) فُلانا (فأنا) أؤمُّهُ أمّا و تَأمَّمتُهُ و تَيَمَّمتُهُ كُلُّهُ تَعَمَّدتُهُ و قَصَدتُ لَهُ ، و قد رُويَ عَنِ الصّادقِ عليه السلام أنّهُ قالَ : الصَّعيدُ المَوضِعُ المُرتَفِعُ ، و الطَّيِّبُ (المَوضِعُ) الّذي يَنحَدِرُ عَنهُ الماءُ .معاني الأخبار : ۲۸۳.

6.يعنى كسى كه شترهايش گَر، يا بيمار هستند نبايد آنها را به ميان شترها و چارپايان سالم شخص ديگر وارد كند .

7.مصرّاه به معناى ماده شتر يا ماده گاو و يا ميشى است كه چند روز آن را ندوشند تا شير در پستانش جمع شود. «تصريه» در اصل به معناى گرفتن جلو آب و جمع كردن آن در يك جاست. در حديثى ديگر آمده است : «هر كس حيوان محفّله اى را بخرد و بعد آن را پس دهد بايد همراه آن يك صاع [خرما] نيز بدهد». حيوان را از آن رو محفّله گفته اند كه شير در پستان آن جمع مى شود، «اَحْفَلَ القوم» يعنى مردم جمع شدند و تعدادشان زياد شد. «محفل القوم» يعنى محل اجتماع و گرد آمدن مردم. جمع محفل، «محافل» است.

8.يعنى فريب و خدعه. گفته مى شود : خلبتُه، اَخلبُه، خلابة، هنگامى كه او را [با سخن ]فريفته باشى .

9.«صُعُدات» يعنى «راهها» و برگرفته از واژه «صعيد» به معناى خاك است . و «صُعُد» جمع «صعيد» و «صُعُدات» جمع الجمع آن است ، چنانكه گفته مى شود «طريق»، «طُرق» و همچنين «طُرقات» . خداوند متعال مى فرمايد : «پس بر خاك پاك تيمم كنيد»، بنا بر اين تيمم يعنى آهنگ چيزى نمودن. و از همين باب گفته شده است: أممتُ فلانا، [فأنا] أؤمُّهُ أمّا و تأمَّمتُهُ و تَيمّمتُه» همه اينها به معناى اينست كه قصد و آهنگ او كرده ام . و از امام صادق عليه السلام گزارش شده كه فرمود: «صعيد، جاى بلند است و طيّب، جايى است كه آب از آنجا سرازير مى شود» .

1.و ذَبائحُ الجِنِّ أن يَشتَريَ الدّارَ أو يَستَخرِجَ العَينَ أو ما أشبَهَ ذلكَ فيَذبَحَ لَهُ ذَبيحَةً لِلطِّيَرَةِ . قالَ أبو عُبَيدٍ : معناهُ أ نّهُم كانوا يَتَطيَّرونَ إلى هذا الفِعلِ مَخافَةَ إن لَم يَذبَحوا أو يُطعِموا أن يُصيبَهُم فيها شَيءٌ مِن الجِنِّ ، فأبطَلَ النّبيُّ صلى الله عليه و آله هذا و نَهى عَنهُ . معاني الأخبار : ۲۸۲.

2.در متن حديث «يحتبى» آمده كه مصدرش احتباء است و به معناى نوعى از نشستن است به اين نحو كه فرد روى سرين خود بنشيند و هر دو ساق پاى خود را به سينه بچسباند و با دستار آنها را به پشت خود ببندد و يا با حلقه زدن دست هاى خود به دور ساق پاهايش آنها را نگه دارد. زانو در بغل گرفتن، چمباتمه زدن ـ م . اصمعى مى گويد : اشتمال صمّاء نزد عرب به اين نحو است كه جامه را بر خود بپيچد و تمام بدن خود را با آن بپوشاند و گوشه اى از آن را بالا نزند كه دستش از آن قسمت خارج شود، اما فقها مى گويند : اشتمال صمّاء به اين معناست كه تمام بدنش را در يك جامه بپيچد و جز همان پيراهن پوشش ديگرى نداشته باشد. سپس يكى از گوشه هاى آن را بالا زند و روى شانه اش بيندازد، به طورى كه از همان قسمت عورتش نمايان شود. امام صادق۷ مى فرمايد : «التحاف صمّاء» آن است كه مرد رداى خود را زير بغلش قرار دهد و سپس دو گوشه آن را روى يك شانه اش بيندازد و اين تأويل درست اين اصطلاح است، نه معناى ديگر.

3.قربانى هاى جنّ اين است كه كسى خانه اى بخرد يا قنات و چشمه اى حفر كند و يا كارهايى از اين قبيل انجام دهد و براى دفع شومى قربانى كند. ابو عبيد مى گويد : معنايش اين است كه آنها براى دفع شومى اين كار را مى كردند ؛ چون مى ترسيدند كه اگر قربانى نكنند يا اطعام ننمايند، جنّ به كار آنها آسيب برساند. پيامبر صلى الله عليه و آله اين كار را نادرست خواند و از آن نهى فرمود.