۲۲۱۰۸.عنه عليه السلام :يا هِشامُ ، إنّ العَقلَ معَ العِلمِ فقالَ : «و تِلْكَ الأمْثالُ نَضْرِبُها لِلنّاسِ و مَا يَعْقِلُها إلاّ العالِمُونَ»^۱ ، يا هِشام، ثُمّ ذَمَّ الّذينَ لا يَعقِلونَ فقالَ : «و إذا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعوا ما أنْزَلَ اللّهُ قالوا بَلْ نَتَّبِعُ ما ألْفَيْنا عَلَيْهِ آباءَنا أ وَ لَوْ كانَ آباؤهُمْ لا يَعْقِلُونَ شَيْئا و لا يَهْتَدونَ»^۲ ، و قالَ: «و مَثَلُ الّذِينَ كَفَروا كمَثَلِ الّذِي يَنْعِقُ بما لا يَسْمَعُ إلاّ دُعاءً و نِداءً صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لا يَعْقِلونَ»^۳ ، و قالَ : «و مِنْهُمْ مَن يَسْتَمِعونَ إلَيْكَ أ فَأنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ و لَوْ كانُوا لا يَعقِلُونَ»^۴ ، و قالَ : «أمْ تَحْسَبُ أنَّ أكْثَرَهُمْ يَسْمَعونَ أوْ يَعْقِلونَ إنْ هُمْ إلاّ كالأنْعامِ بَلْ هُمْ أضَلُّ سَبيلاً»^۵ ، و قالَ : «لا يُقاتِلونَكُمْ جَميعا إلاّ في قُرَىً مُحَصَّنَةٍ أو مِن وَراءِ جُدُرٍ بأسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَديدٌ تَحْسَبُهُمْ جَميعا و قُلُوبُهُمْ شَتّى ذلِكَ بأنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَعْقِلونَ»^۶ ، و قالَ : «و تَنْسَوْنَ أنفُسَكُمْ و أنْتُمْ تَتْلُونَ الكِتابَ أ فَلا تَعْقِلونَ»^۷ . ^۸

۲۲۱۰۸.امام كاظم عليه السلام :اى هشام! خرد با دانايى همراه است. خداوند مى فرمايد: «و اين مَثَل ها را ما براى مردم مى زنيم، و[لى ]درباره آنها نمى انديشند مگر دانايان». اى هشام! خداوند سپس كسانى را كه خرد خود را به كار نمى گيرند نكوهش كرده مى فرمايد: «و هرگاه به آنان گفته شود: از آنچه خداوند نازل كرده است پيروى كنيد؛ گويند: بلكه از آن چيزى پيروى مى كنيم كه پدران و نياكان خود را بر آن يافتيم. آيا هرچند پدرانشان چيزى را درك نمى كردند و به راه درست نمى رفته اند؟» و مى فرمايد: «و مَثَل [دعوت كننده ]كافران مانند مَثَل كسى است كه حيوانى را كه جز صدا و ندايى [مبهم، چيزى ]نمى شنود، بانگ مى زند. [آرى] كرند، لالند، كورند و تعقّل نمى ورزند» و مى فرمايد: «و برخى از آنان كسانى هستند كه به تو گوش فرا مى دهند. آيا تو كران را ـ هر چند درنيابند ـ شنوا خواهى كرد؟» و مى فرمايد: «يا گمان دارى كه بيشترشان مى شنوند يا مى انديشند؟ آنان جز مانند ستوران نيستند، بلكه گمراهترند» و مى فرمايد: «آنان به صورت دسته جمعى، جز در قريه هايى كه داراى استحكامات است، يا از پشت ديوارها با شما نخواهند جنگيد. جنگشان ميان خودشان سخت است. ايشان را متّحد مى پندارى و[لى ]دل هايشان پراكنده است؛ زيرا آنان مردمانى هستند كه نمى انديشند» و مى فرمايد: «و خود را فراموش مى كنيد در حالى كه كتاب را مى خوانيد، آيا نمى انديشيد؟».

۲۲۱۰۶.عنه عليه السلام :يا هِشامُ ، ثُمّ وعَظَ أهلَ العَقلِ و رَغَّبَهُم في الآخِرَةِ فقالَ : «و مَا الحَياةُ الدُّنْيا إلاّ لَعِبٌ و لَهْوٌ و لَلدّارُ الآخِرَةُ خَيْرٌ لِلّذِينَ يَتَّقُونَ أ فلا تَعْقِلونَ»^۱ . ^۲

۲۲۱۰۷.عنه عليه السلام :يا هِشامُ، ثُمّ خَوَّفَ الّذينَ لا يَعقِلونَ عِقابَهُ فقالَ تعالى : «ثُمَّ دَمَّرْنا الآخَرِينَ * و إنَّكُمْ لَتَمُرُّونَ علَيْهِم مُصْبِحِينَ * و بِاللَّيْلِ أ فَلا تَعقِلونَ»^۳ ، و قالَ : «إنّا مُنْزِلونَ على أهْلِ هذهِ القَرْيَةِ رِجْزا مِن السَّماءِ بِما كانُوا يَفْسُقونَ * و لَقَد تَرَكْنا مِنْها آيَةً بَيِّنَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلونَ»^۴ . ^۵

۲۲۱۰۶.امام كاظم عليه السلام :اى هشام! خداوند سپس خردمندان را اندرز داده و به آخرت ترغيبشان كرده است و فرموده: «و زندگى دنيا جز بازى و سرگرمى نيست و قطعا سراى بازپسين براى كسانى كه پرهيزگارى مى كنند بهتر است؛ آيا نمى انديشيد؟».

۲۲۱۰۷.امام كاظم عليه السلام :اى هشام! آنگاه كسانى را كه در كيفر او نمى انديشند بيم داده و فرموده است: «سپس ديگران را نابود كرديم. و در حقيقت، شما بر آنان صبحگاهان و شامگاهان مى گذريد! آيا به فكر فرو نمى رويد؟» و فرمود: «ما بر مردم اين شهر به [سزاى ]فسقى كه مى كردند عذابى از آسمان فرو خواهيم فرستاد و از آن [شهر سوخته ]براى مردمى كه مى انديشند نشانه اى روشن باقى گذاشتيم».