۲۲۱۵۷.الإمامُ زينُ العابدينَ عليه السلامـ كانَ يقولُ ـ: ابنَ آدَمَ ، لا تَزالُ بِخَيرٍ ما كانَ لكَ واعِظٌ مِن نَفسِكَ ، و ما كانَتِ المُحاسَبَةُ مِن هَمِّكَ ، و ما كانَ الخَوفُ لَكَ شِعارا ، و الحُزنُ لَكَ دِثارا . ابنَ آدمَ ، إنّكَ مَيِّتٌ وَ مبعوثٌ و مَوقوفٌ بَينَ يَدَيِ اللّهِ عَزَّ و جلَّ و مَسؤولٌ فأعِدَّ جَوابا . ^۱

(انظر) الموعظة : باب 4070 حديث 8. عنوان 194 «المراقبة».

4076

مَن لَم يَكُن لَهُ واعِظٌ مِن نَفسِهِ

۲۲۱۵۸.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :ألاَ و إنّهُ مَن لَم يَكُن لَهُ مِن نَفسِهِ واعِظٌ لَم يَكُن لَهُ مِن اللّهِ حافِظٌ . ^۲

۲۲۱۵۹.عنه عليه السلام :اِعلَموا أنّهُ مَن لَم يُعَنْ على نَفسِهِ حتّى يَكونَ لَهُ مِنها واعِظٌ و زاجِرٌ ، لَم يَكُن لَهُ مِن غَيرِها لا زاجِرٌ و لا واعِظٌ . ^۳

۲۲۱۶۰.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :مَن لَم يَجعَلِ اللّهُ لَهُ مِن نفسِهِ واعِظا ، فإنَّ مَواعِظَ النّاسِ لَن تُغنيَ عَنهُ شيئا . ^۴

۲۲۱۵۷.امام زين العابدين عليه السلامـ بارها ـمى فرمود: اى فرزند آدم! تا زمانى كه واعظى درونى دارى و به محاسبه نفْس اهتمام مى ورزى و ترسْ جامه زيرين تو باشد و اندوهْ بالاپوشَت ، پيوسته در خير و صلاح خواهى بود. اى فرزند آدم! تو مى ميرى و برانگيخته مى شوى؛ و نيز در برابر خداوند عزّ و جلّ نگه داشته مى شوى و بازخواست مى شوى؛ پس جوابى آماده كن.

4076

هر كه را واعظى درونى نباشد

۲۲۱۵۸.امام على عليه السلام :بدانيد كه هر كس واعظى درونى نداشته باشد، از جانب خداوند براى او نگهبانى نباشد.

۲۲۱۵۹.امام على عليه السلام :بدانيد كه هر كس [از جانب خداوند] كمك نشود تا واعظ و بازدارنده اى درونى داشته باشد، نهى و اندرز ديگرى در او اثر نكند.

۲۲۱۶۰.امام باقر عليه السلام :كسى كه خداوند براى او واعظى درونى قرار ندهد، موعظه هاى مردم هرگز در او سودمند نمى افتد.

الحديث :

۲۲۱۵۱.سنن أبي داوود عن جابر بن سَمُرَة :كانَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله لا يُطيلُ المَوعِظَةَ يَومَ الجُمُعَةِ ، إنّما هُنَّ كَلِماتٌ يَسيراتٌ . ^۱

۲۲۱۵۲.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :نُصحُكَ بَينَ المَلَأِ تَقْريعٌ . ^۲

۲۲۱۵۳.الإمامُ العسكريُّ عليه السلام :مَن وَعَظَ أخاهُ سِرّا فَقَد زانَهُ ، و مَن وَعَظَهُ عَلانِيَةً فَقَد شانَهُ . ^۳

(انظر) الموعظة : باب 4080. التبليغ : باب 398.

4075

الواعِظُ النَّفسيُّ

۲۲۱۵۴.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :اجعَلْ مِن نَفسِكَ على نَفسِكَ رَقيبا . ^۴

۲۲۱۵۵.عنه عليه السلام :مَن كانَ لَهُ في نَفسِهِ واعِظٌ كانَ علَيهِ مِن اللّهِ حافِظٌ . ^۵

۲۲۱۵۶.عنه عليه السلام :مَن كانَ لَهُ مِن نَفسِهِ يَقَظَةٌ كانَ علَيهِ مِن اللّهِ حَفَظَةٌ . ^۶

حديث :

۲۲۱۵۱.سنن أبى داوودـ به نقل از جابر بن سمره ـ: رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز جمعه موعظه خود را به درازا نمى كشاند، بلكه چند جمله كوتاه بود.

۲۲۱۵۲.امام على عليه السلام :نصيحت كردنت در ميان جمع، سركوفت است.

۲۲۱۵۳.امام عسكرى عليه السلام :هر كه برادر خود را پنهانى اندرز دهد، او را آراسته است و هر كه در برابر ديگران موعظه اش كند، او را لكّه دار كرده است.

4075

واعظ درونى

۲۲۱۵۴.امام على عليه السلام :از خودت مراقبى براى خود قرار ده.

۲۲۱۵۵.امام على عليه السلام :هر كه واعظى درونى داشته باشد، او را از جانب خداوند نگهبانى است.

۲۲۱۵۶.امام على عليه السلام :هر كه بيدار باشى درونى داشته باشد، از جانب خداوند بر او نگهبانانى باشد.