4162

مَن رُفِعَ بِلا كِفايَةٍ

۲۲۷۸۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :مَن رُفِعَ بلا كِفايَةٍ وُضِعَ بلا جِنايَةٍ . ^۱

۲۲۷۸۲.عنه عليه السلام :مَن أحسَنَ الكِفايَةَ استَحَقَّ الوِلايَةَ . ^۲

4163

مَن يَجِبُ عَلَى الوالي حَسمُ مادَّتِهِ

۲۲۷۸۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلامـ مِن كِتابِهِ للأشتَرِ لَمّا وَلاّهُ مِصرَ ـ: إنّ لِلوالي خاصَّةً و بِطانَةً ، فِيهِمُ استِئثارٌ و تَطاوُلٌ ، و قِلَّةُ إنصافٍ في مُعامَلَةٍ ، فاحسِمْ مادَّةَ اُولئكَ بِقَطعِ أسبابِ تِلكَ الأحوالِ . ^۳

۲۲۷۸۴.عنه عليه السلامـ أيضا ـ: لِيَكُن أبعَدَ رَعِيَّتِكَ مِنكَ ، و أشْنأهُم عِندَكَ ، أطلَبُهُم لِمَعائبِ النّاسِ . ^۴

4164

وُجوبُ تَفَقُّدِ الوالي لِلعُمّالِ

۲۲۷۸۵.الإمامُ عليٌّ عليه السلامـ مِن كِتابِهِ للأشتَرِ لَمّا وَلاّهُ مِصرَ ـ: ثُمّ تَفَقَّدْ أعمالَهُم ، و ابعَثِ العُيونَ ^۵ مِن أهلِ الصِّدقِ و الوَفاءِ علَيهِم ، فإنَّ تَعاهُدَكَ في السِّرِّ لاُمورِهِم حَدوَةٌ لَهُم ^۶ على استِعمالِ الأمانَةِ ، و الرِّفقِ بِالرَّعِيَّةِ .
و تَحَفَّظْ مِن الأعوانِ ، فإن أحَدٌ مِنهُم بَسَطَ يَدَهُ إلى خِيانَةٍ اجتَمَعَت بِها علَيهِ عِندَكَ أخبارُ عُيونِكَ ، اكتَفَيتَ بذلكَ شاهِدا ، فبَسَطتَ علَيهِ العُقوبَةَ في بَدَنِهِ ، و أخَذتَهُ بما أصابَ مِن عَمَلِهِ ، ثُمّ نَصَبتَهُ بمَقامِ المَذَلَّةِ ، و وَسَمتَهُ بِالخِيانَةِ ، و قَلَّدتَهُ عارَ التُّهَمَةِ . ^۷

4162

هركه بى لياقت بالا برده شود

۲۲۷۸۱.امام على عليه السلام :هر كه را بدون كفايت بالا بردند، بدون گناه به زير كشند.

۲۲۷۸۲.امام على عليه السلام :هر كس با كفايت است، سزاوار ولايت باشد.

4163

آنكه زمامدار بايد ريشه اش را قطع كند

۲۲۷۸۳.امام على عليه السلامـ در فرمان استاندارى مصر به مالك اشتر ـنوشت : حكمران داراى خواصّ و نزديكانى است كه از روحيه انحصار طلبى و دست درازى و بى انصافى در معامله [و رفتار با مردم ]برخوردارند، پس با قطع عواملِ اين امور، ريشه اين گونه افراد را بركن.

۲۲۷۸۴.امام على عليه السلامـ در همان فرمان ـنوشت : بايد دورترين افراد ملّت از تو و منفورترين آنها نزد تو، كسانى باشند كه بيشتر از مردم عيبجويى مى كنند.

4164

لزوم رسيدگى حكمران به كارهاى كارگزاران

۲۲۷۸۵.امام على عليه السلامـ در فرمان استاندارى مصر به مالك اشتر ـنوشت : به كارهاى آنان (كارگزاران) رسيدگى كن و از ميان افراد با صداقت و وفادار مراقبانى بر آنها بگمار؛ زيرا مراقبتِ نهانى تو در كارهاى ايشان، آنان را به رعايت امانت و خوشرفتارى با مردم وا مى دارد و با دقّت مراقب دستياران خويش باش و اگر يكى از آنان دست به خيانت گشود و گزارش هاى همه مراقبانت آن را تأييد كرد، همان گزارش ها را شاهد بگير و بى درنگ او را كيفر جسمانى ده و از ثروتى كه از طريق مقامش به دست آورده بازخواست كن و او را به خوارى بكشان و داغِ خيانت بر پيشانيش بنشان و حلقه ننگ تهمت به گردنش بياويز.

4161

مَن لا يَنبَغي عَلَى الوالي استِعمالُهُ

۲۲۷۷۷.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :إنّا و اللّهِ لا نُوَلِّي على هذا العَمَلِ أحَدا سَألَهُ ، و لا أحَدا حَرَصَ علَيهِ . ^۱

۲۲۷۷۸.عنه صلى الله عليه و آله :لَن (لا) نَستَعمِلَ على عَمَلِنا مَن أرادَهُ . ^۲

۲۲۷۷۹.عنه صلى الله عليه و آلهـ لِعَبدِ الرَّحمنِ بنِ سَمُرَةَ ـ: يا عبدَ الرَّحمنِ بنَ سَمُرَةَ ، لا تَسألِ الإمارَةَ ؛ فإنَّكَ إذا اُعطِيتَها عَن مَسألَةٍ وُكِلتَ فيها إلى نَفسِكَ ، و إنْ اُعطِيتَها عَن غَيرِ مَسألَةٍ اُعِنتَ علَيها . ^۳

۲۲۷۸۰.سنن أبي داوود عن أبي موسى :اِنطَلَقتُ مَع رجُلَينِ إلى النَّبيِّ صلى الله عليه و آله فتَشَّهَدَ أحَدُهُما ، ثُمَّ قالَ : جِئنا لِتَستَعينَ بِنا على عَمَلِكَ ، و قالَ الآخَرُ مِثلَ قَولِ صاحِبِهِ . فقالَ : إنَّ أخوَنَكُم عِندَنا مَن طَلَبَهُ ......... فلَم يَستَعِنْ بِهِما على شيءٍ حتّى ماتَ . ^۴

(انظر) القضاء بين النّاس : باب 3310.

4161

آنكه حكمران نبايد به كارش گمارد

۲۲۷۷۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :به خدا سوگند ما كسى را كه متقاضى اين مقام يا بر آن حريص باشد، به اين كار نمى گماريم.

۲۲۷۷۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :ما هرگز كسى را كه قصدش [مقام خواهى ]كار ما باشد، بر آن كار نمى گماريم.

۲۲۷۷۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ به عبد الرحمان بن سمره ـفرمود : اى عبد الرحمان بن سمره! متقاضى مقام مشو؛ زيرا اگر با تقاضاى تو اين منصب به تو سپرده شود در اداره آن تنها مى مانى و اگر بدون تقاضا به تو وا گذار شود، در اداره آن يارى مى شوى.

۲۲۷۸۰.سنن أبى داوودـ به نقل از ابو موسى ـ: من با دو نفر خدمت رسول خدا صلى الله عليه و آله رفتيم. يكى از آنها پس از شهادتين گفت: ما آمده ايم تا در كارهايت از ما كمك بگيرى [و منصبى به ما وا گذارى]. دومى نيز همان سخن را گفت . در اينجا رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: خيانت كارترين شما از نظر ما كسى است كه متقاضى اين مقام شود ......... و تا زمانى كه پيامبر صلى الله عليه و آله زنده بود در هيچ زمينه اى از آن دو مرد همكارى نخواست.