زندگي نامه خود نوشت شيخ آقا بزرگ تهراني - صفحه 9

ابى عمير 94 كتاب، ۱ فضل بن شادان 280 اثر حديثى، ۲ محمّد بن مسعود عياشى بيش از 200 كتاب، ۳ على بن مهزيار اهوازى 333 كتاب ۴ و حسين بن سعيد اهوازى 330 اثر حديثى ۵ تأليف كرده اند. صاحبان تراجم گفته اند از زمان حسن بن محبوب تا زمان شيخ طوسى بيش از صد كتاب در علم رجال تأليف شده است. ۶ اين همه، به عصر حضور مربوط است؛ پس از آن نيز اين تلاش ها ادامه مى يابد. شيخ آقا بزرگ تهرانى نزديك به 130 اصل، 200 نوادر ۷ و 743 كتاب حديثى معرفي مى كند ۸ و از 141 كتاب رجال نام مى برد. ۹ وى همچنين از بيش از هفتصد و پنجاه كتاب و رساله در زمينه اجازات نام برده است. ۱۰ چنان كه از پنجاه كتاب در زمينه دراية الحديث ۱۱ ياد كرده و در شرح و ترجمه نيز آمارى فراوان از كتب ارائه كرده است. ۱۲ اينها بخشى است از آنچه كه در ساير فهارس به ويژه فهارس نسخ خطى به ثبت رسيده است. با مقايسه اين آمارها با آنچه به طبع رسيده و چاپ شده، مى توان به تفاوتى فاحش و شكافى عميق در اين زمينه پى برد. در مَثَل آنچه به عنوان كتاب

1.. الفهرست، شيخ طوسى، ص ۱۴۲.

2.همان، ص ۱۲۴.

3.همان، ص ۱۳۶.

4.همان، ص ۸۸.

5.همان، ص ۵۸.

6.. معجم رجال الحديث، ج ۱، ص ۴۲.

7.. الذريعة، ج ۶، ص ۳۰۲.

8.. همان، ص ۳۰۳ - ۳۷۴.

9.همان، ج ۱۰، ص ۸۲ - ۱۶۲.

10.همان، ج ۱، ص ۱۳۲ - ۲۶۶.

11.همان، ج ۸، ص ۵۴ - ۵۶.

12.. همان، ج ۱۳، ص ۱۸۶ - ۲۱۱.

صفحه از 12