مناقب الفضلاء - صفحه 444

اين باب تأليف كرده «كتاب الإجازات لكشف طرق المفازات فيما يحصى من الإجازات» نهاده ؛ و اينگونه كتب در بسط و اختصار ، بر حسب تفاوت مؤلّفانشان در اطّلاع و طولِ باع و ديگر غايات ، متفاوت هستند».
شايان ذكرست كه شيخ ـ طاب ثراه ـ كثيرى از اجازات شيعه را پس از همين مطلب در الذريعه ياد كرده است ؛ شماره اين اجازات مذكور را آقاى علينقى منزوى «پيرامن هشتصد» نوشته است و گفته : «آشكار است كه اين شماره 4 يكصدم همه [آن] اجازه ها كه در ميان دانشمندان داد و ستد شده نمى باشد».
شيوه بسيارى نويسندگانِ اجازه نامه چُنين بوده كه سلسله سند را به يكى از مشايخ بزرگ مى رساندند و بر او توقّف مى كردند ؛ مثلاً اجازه دهنده مشايخ سلسله خويش را تا طبقه شهيد ثانى يا شهيد اوّل يا شيخ طوسى نام مى بُرْد و باقىِ افراد را وامى گذارْد ، زيرا طرقِ مشايخ بزرگ معلوم است و هميشه نيازى به ذكرِ آن طرق نيست.
بررسىِ اجازه و اجازه نامه ها در شناخت زندگى پيشوايان حديث و راويان و استادان و شاگردان ايشان كه مهره هاى اين زنجيره هاى حديثى بشمار مى روند و همچنين اطّلاع از كتابها و اسنادى كه در دست مى داشته اند و برخى آگاهيهاى تاريخى و اجتماعى پراكنده كه معمولاً در مطاوى اين اجازات و اجازه نامه ها دستياب مى شود ، بسيار سودمندست . از اين رو ، اجازه نامه ها اسنادِ تاريخى ـ فرهنگى پر اهمّيّتى هستند كه نه فقط براى حديث پژوهان ، بلكه براى عمومِ محقّقانِ فرهنگ پژوه نافع اند ۱ .

1.با بهره گيرى از : الذريعه ، ج ۱ ، ص ۱۲۳ به بعد ؛ و : دائرة المعارف بزرگ اسلامى ج ۶ ، ص ۵۹۶ (مقاله «اجازه») ؛ و : دائرة المعارف تشيّع ، مقاله هاى «اجازه» و «جازات» ؛ و : فهرست كتابخانه اهدائى آقاى سيّد محمّد مشكوة به كتابخانه دانشگاه تهران ، ج ۲ ص ۴۷۲ .

صفحه از 462