پس سر را كه در بدن به منزله افلاك داشته اند ^۱ و دو چشم و دو گوش و دو سوراخ بينى و دهن را به منزله كواكب سبعه ^۲ در حين ذكر ، حركت فرمايند به حركت دورى ؛ چنان كه از محاذات ناف به اطراف برند و ^۳ باز به طرف ناف فرود آورند و توضيح اين معنى در بعضى احاديث شده و جمله اينچه ^۴ مذكور شد ، در سير بر مراتب محسوسه است و اما در سير بر مراتب غير محسوسه اولاً تصوّر صور ملايمه معنوى تلاوت اسماى الهى بايد نمودن . آنگاه از جمله تعلّقات و مشتهيات جسمانى و اعتبارات ، انقطاع فرمودن و روح را به ملكات اين توجّهات ، جبروتى ساختن . پس به نفى ما سوى اللّه و احظاء مضمون كلمه توحيد «لا إله إلاّ اللّه » مشغول بودن و به صدق و اخلاص تمام زبان سِرّ و سَر را بدين گويا ساختن ، تا به حكم كلام قدسى «مَن طلبني وجدني ، و أنا معه إذا دعاني» ^۵ مستغرق بحر وصال و محرق نار اتصال گردد . اين است فى الجمله بيان طريق سلوك اهل دانش و روش اصحاب بينش .

نظم

شرح اين اطوار نايد در بيانگر بگويم صد هزاران داستان
بحر اسرار حقايق اى پسر!مى نگنجد در ظروف مختصر
هر كه را عقل خوش و^۶صافى بوداين قدر ايما^۷ورا كافى بود
و افعال و ^۸ تدابير اهل تقصير در رجوع به عالم قوه جهت تسخير قوا و ارواح ، آن است كه جمعى به بت تقرّب جسته اند ؛ بنابر آن كه تأثيرى كه از عالم قوت ^۹ در عالم عناصر يافته اند ، اول تكوين جماد است . بعده تكوين نبات . ^۱۰ بعده تكوين حيوان . ^۱۱