دوم مَعبر تفكر ^۱ بود و فكر ، سير معنوى را دانند در طلب تحقيق حقايق و مشاهده طرايق ^۲ كه بِدان قطع منازل اعتباريه و كثرات امكانيه و كشف حجب ظلمانيه و نورانيه واقع شود ، تا آنگاه كه پروانه وجود ، بر ^۳ پرتو انوار سبحات جمال حضرت ذات ، سوخته گردد و جميع اشيا را در وحدت حقيقيه ^۴ فانى يابد ؛ چنانچه در بعضى احاديث بدين حال اشارتى شده و اين رتبه ، خواص را دست دهد و ^۵ اين است كه گفته اند:

نظم

آفرينش را همى پى كن به تيغ «لا إله»تا جهان صافى شود سلطان «إلاّ اللّه » را
سيوم ^۶ تصديق يقينى بود كه در حالت بقاء بعد الفناء حاصل آيد ؛ چنانچه هرچه بيند ، همه ^۷ حق بيند و هرچه داند ، همه ^۸ حق داند و غيريّت و كثرت و تفرقه و اثنينيّت جمله را مرتفع يابد و اين ^۹ رتبه ، اخصّ الخواصّ را دست دهد .

نظم

منتهاى سير سالك شد فنانيستى از خود بود عين بقا
در حقيقت آن^۱۰زمان عارف شوىكز^۱۱خودىّ خود به كلّ بيرون روى^۱۲
چون نماند نيستى^۱۳هستى نماهست مطلق را ببينى در بقا
و به جمله اين احوال كه نهايت ^۱۴ كمال اهل حال و موحّدان ذات حضرت ذى الجلال ^۱۵ است ، مالك الملك متعال ـ تقدَّس عن الأشباه و الأمثال ـ بر سبيل