دانش‌نامۀ امام حسین(ع) در مراحل نهایی آماده سازی

از مختصات این كتاب ، تحریف‌زدایی در حوزه تاریخ امام حسین(ع) است. طباطبایی نژاد در این باره می گوید:

« دو ظلم بزرگ به حضرت سید الشهداء(ع) شد: ظلم اول در روز عاشورا به اتمام رسید و ظلم دوم از روز عاشورا شروع شد و تا امروز ادامه دارد. ظلم اوّل، شهادت امام و ظلم دوم، تحریف تاریخ آن است. از یك سو دشمنان و از طرف دیگر دوستان نادان، گاه نادرستی‏هایی را وارد تاریخ محتوا یا لفظ این حادثه كردند. دست ما در دفاع از امام در ظلم اوّل كوتاه است، اما در مورد ظلم دوم دست ما باز است و هنوز هم می‏توان به یاری امام حسین‏(ع) شتافت. یكی از بزرگ‏ترین خدمات به ساحت ابا عبد الله الحسین‏(ع) منزه كرده تاریخ عاشورا از مطالب بی اساس است و نمی‏توان از مردم عادی و غیر متخصصان چنین انتظاری را داشت؛ بلكه بر فرهیختگان است كه ضمن كسب تخصص لازم در تاریخ عاشورا، اجازۀ راه یافتن كژی‏ها در تبیین این واقعۀ بزرگ را ندهند.

در زدودن تحریف، دو كار مهم در این دانش‌نامه صورت گرفته است:

یكی مبارزۀ منفی و دیگر، مبارزۀ ‏مثبت. در مبارزۀ منفی با تحریف، كار مهم این بوده است كه از آوردن اخبار تحریف شده و ضعیف، به عنوان متن خودداری كنیم؛ كاری كه متأسفانه در چند قرن اخیر كمتر اتفاق افتاده و تألیفات معمولاً از منابع ضعیف نیز نقل كرده‏اند. و مبارزۀ مثبت ما، نقد متون ضعیف است كه بسیاری از متون را از جنبۀ متن یا مصدر مورد نقد و بررسی قرار داده‏ایم».

وی در پاسخ به این سؤال كه آیا مخاطبان این كتاب، صرفا" شیعیان هستند یا نه گفت:

« امام حسین‏(ع) متعلق به همۀ انسان‏هاست؛ لذا در تدوین دانش‌نامه، تنها مخاطبان شیعه در نظر نبوده است. گذشته از این، مذهب نویسنده و دیگر شرایطی كه جهت پذیرفتن خبر در فقه مطرح است، در نقل وقایع تاریخی چندان مورد توجه نیست؛ بلكه كهن بودن خبر و مضمون آن بیشتر مورد توجه قرار می‏گیرد. در تدوین این اثر از منابع شیعه و اهل سنّت بهره برده شده است، ضمن این كه بسیاری از وقایع تاریخی فقط از طریق منابع اهل سنّت به ما رسیده است. گفتنی است اساساً هیچ محققی ـ اگر بخواهد جستجوی مناسبی در زندگی و قیام امام حسین(ع) داشته باشد ـ بی‌نیاز از مراجعه به كتب اهل سنت نیست. همۀ آنهایی كه تاكنون در این راه گام زده‌اند خود را بی‌نیاز ندیده‌اند و اتفاقاً صرف نظر از جنبۀ امامت كه مخصوص شیعه است، كتب اهل سنت نسبت به شخصیت امام و قیام ایشان نظر بسیار مثبتی دارد كه انسان را متعجب می‌كند. در كتب معتبر اهل سنت مواردی كه با شأن امام سازگار نیست و اشكالاتی به آن وارد است درصد بسیار كمی دارد، بخصوص در ماجرای قیام امام حسین(ع) كه می‌توان تاریخ طبری را مهم‌ترین اثر در این باره دانست، ظاهراً مرحوم شیخ مفید هم در كتاب ارشاد خود كه مهم‌ترین تاریخ شیعی است، عمدۀ مطالب مربوط به قیام امام حسین(ع) را از تاریخ طبری گرفته است. چنان كه كتاب لهوف و به تعبیر صحیح ملهوف سید بن طاووس تا حد زیادی متكی بر كتاب الفتوح ابن اعثم كوفی است».

این محقق تاریخ اسلام، درباره تحلیلی بودن این اثر گفت:

« اساس اولیۀ دانش‌نامه، نقلی است و ما اصل متون را ذكر می‏كنیم. معتقدیم ارئۀ متون از منابع اصلی بدون هیچ واسطه، پذیرش بهتری برای مخاطب می‌آورد و برای پژوهشگر امكان تفكر بدون پیش‌داوری را میسر می‌سازد؛ اما هر جا نیاز به بیان و تحلیل احساس شده، این كار را انجام داده‏ایم؛ لذا، این مجموعه حاوی صدها بیان و تحلیل شده است و هر دو جنبۀ نقل و تحلیل را ارائه می‏دهد».