پیشخان فرهنگ
(آشنایی با تازه ترین كتب و نشریات پژوهشكده )

دانش نامه ميزان الحكمة

پيامبر اعظم (ص) از نگاه قرآن و اهل بيت
(ع)

بازشناسي منابع اصلي رجال شيعه

الضعفاء من الرجال الحديث

المناهج الروائية عند الشريف المرتضي

السباب اختلاف الحديث

ترجمه تاجيكي المحبة في الكتاب و السنة

تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا
يازدهم هجري

شعله هاي سرد: بررسي حسادت در قرآن و حديث

تذهيب شرح نهج البلاغة

حكمت نامه امام حسين(ع)

حديث پيامبر رحمت

فصلنامه علوم حديث: شماره جديد

دانش‌نامه میزان الحكمة،
محمّد محمدى رى‏شهرى، با همكارى جمعى از
فضلا، قم: دارالحدیث، چاپ اوّل، 1385، جلد
4 و 5، عربى ـ فارسى، وزیرى.

 دانش‌نامه
میزان الحكمة،
كتابى فراگیرتر و جامع‏تر از


میزان الحكمة
است كه بر اساس شیوه الفبایى ـ موضوعى به
گزارش احادیث مرتبط با موضوعات پرداخته
است. در واقع، این دانش‏نامه، گسترش یافته
و تكمیل شده


میزان الحكمة
است. پیش‏بینى مى‏شود این مجموعه بالغ بر
پنجاه جلد گردد.

 این
دانش‏نامه با استناد به آیات و روایات
معصومان‏(ع)به توضیح و تبیین موضوعات،
مفاهیم و مدخل‏هاى دینى مى‏پردازد كه از
جهت موضوعى از دامنه گسترده‏اى برخوردار
است و مفاهیم دینى، اعتقادى، اخلاقى،
سیاسى، اقتصادى و فرهنگى را پوشش مى‏دهد.
ذیل هر موضوع (مدخل)، شناسه‏ها و
زیرشاخه‏هاى متعددى هست كه به صورت منطقى
طبقه‏بندى شده و آیات و روایات مربوط به
آنها گزارش شده است.

 شیوه
دانش‏نامه در نقل استنادها این گونه است
كه ابتدا آیات مرتبط با موضوع ذكر مى‏شوند
و سپس احادیث معصومان(‏ع) به صورت
شماره‏گذارى شده، آن هم بر اساس ترتیب
تاریخى حیات معصومان از حضرت محمد(ص)تا
حضرت مهدى(عج) مى‏آید. در مواردى كه
احادیث، جنبه تفسیرى و توضیحى براى آیات
دارند، بر دیگر موارد مقدّم شده، بعد از
آیات قرار مى‏گیرند. در مواردى كه حدیثى
به چند تن از معصومان‏(ع)مستند باشد، حدیث
مستند به پیامبر(ص)در متن و دیگر مستندات
آن در پاورقى گزارش مى‏شود.

 ویژگى
دیگر دانش‏نامه از نظر ذكر سند، این است
كه در نقل نصوص و روایات متعدد، «بلاغت» و
«شمول»، ملاك ترجیح و تقدّم است. در
پاورقى هم مآخذ بر اساس میزان اعتبار و
سندیت، رده‏بندى شده‏اند. همچنین در ذكر
منابع روایى شیعه و اهل سنّت، این گونه
عمل گردیده كه ابتدا منابع شیعى و سپس
منابع روایى اهل سنّت آمده و از خلط
منابع، جلوگیرى شده است.

 جلد
چهارم و پنجم این دانش‏نامه، كه به تازگى
انتشار یافته است، به مدخل‏هاى: الأكل
(غذا خوردن)، الاُلفة (همدلى)، الله و
الأمل (آرزو) اختصاص یافته است. در ابتداى
هر مدخل، به توضیح معانى لغوى و اصطلاحى
آن مدخل با استناد به واژه‏نامه‏ها و متون
معتبر لغت‏شناسى پرداخته شده و سپس به
اختصار، سرفصل‏هاى اصلى مدخل، تشریح و
جوانب موضوع، تبیین گشته است. پس از این
موارد، همراه با عنوان فصل و در ذیل هر
موضوع و سرفصل اصلى، نخست، آیات قرآنى و
سپس روایات مرتبط با آن موضوع آمده و مآخذ
آنها در پاورقى ذكر شده است

پیامبر اعظم‏(ص) از نگاه قرآن و اهل
بیت(ع)، محمّد محمدى رى‏شهرى، ترجمه
حمیدرضا شیخى، چاپ اوّل، قم: دارالحدیث
284 ص، 1385، وزیرى.

 شناخت
چهره نورانى پیامبر خدا و آشنایى با سیره
علمى و عملى او مى‏تواند زندگى مادّى و
معنوى بشر را دگرگون كند و زمینه
جهانى‌شدن ارزش‏هاى اسلامى را فراهم سازد؛
از این رو دشمنان اسلام، پس از پیروزى
انقلاب اسلامى در ایران و پیامدهاى آن در
جهان كه از قدرت فرهنگى اسلام احساس خطر
كرده‏اند، با همه توان مى‏كوشند این چهره
نورانى را تاریك جلوه بدهند و بر آن خدشه
وارد كنند.

 این
مجموعه با توجه به نام‌گذارى سال 1385 به
سال پیامبر اعظم از سوى رهبر معظم انقلاب
و به منظور استفاده از این فرصت براى
معرفى صحیح ابعاد مختلف شخصیت پیامبر(ص)
تدوین شده است. این كتاب در واقع بازسازى
و تكمیل بخش پیامبر خدا در كتاب


میزان الحكمة
است كه در هفت فصل سامان یافته است: در
فصل نخست، از دلایل پیامبرى بحث شده است.
فصل دوم به حكمت پیامبرى اختصاص دارد. در
فصل سوم از پایان پیامبرى سخن رفته است.
فصل چهارم به رسالت جهانى محمد(ص) اختصاص
یافته است. فصل پنجم به ویژگى‏هاى
پیامبر(ص) مى‏پردازد. فصل ششم به محمّد از
زبان محمّد اختصاص دارد و در فصل هفتم و
پایانى، محمد(ص)از زبان على‏(ع) گزارش شده
است.

 عربى
این كتاب نیز با این مشخصات منتشر شده
است:


نبى الرّحمة من منظار
القرآن و اهل البیت‏ علیهم السلام،
چاپ اوّل، قم، دارالحدیث، 176 ص، 1385،
وزیرى.

بازشناسى
منابع اصلى رجال شیعه، محمدكاظم رحمان‏ستایش و محمدرضا
جدیدى‏نژاد، چاپ اول، قم: دارالحدیث
1384،568ص.

 عالمان
حدیث‏شناس شیعه در طول قرن‏هاى متمادى،
كوشیده‏اند كه ضوابط و قواعد ارزیابى حدیث
را سامان دهند و در نقد صدورى روایات،
تمام توان خویش را به كار گرفته‏اند. آنان
به این طریق، راه نقد و بررسى علمى احادیث
را باز كردند و آفات تاریخى حدیث را
پژوهیده‏اند.

 این
عالمان بر اساس سیره عقلایى برخورد با
اسناد و نیز آموزه‏ها و ارشادات ائمه
اطهار(ع)به بحث‏هاى راوى‏شناسى
پرداخته‏اند. قطعاً این نوع بحث‏ها مبتنى
بر منابعى است كه گزارش‏هاى آنها مبناى
كار دانش رجال قرار گرفته است. این منابع
همچون اسناد علمى، راوى‏شناسان را یارى
مى‏رسانند كه با تجزیه و تحلیل آنها به
شناخت دقیق راویان دست یازند.

 این
منابع ـ با همه اهمیتى كه دارند ـ تاكنون
مورد مطالعه دقیق و جدى قرار نگرفته‏اند.

 در
كتاب حاضر چهار كتاب اصلى و منبع رجال
شیعه ـ رجال كشى، فهرست شیخ طوسى، رجال
طوسى و رجال نجاشى ـ معرفى و بازشناسى
شده‏اند. درباره هر یك از منابع چهارگانه
فوق، در فصل‏هاى پنجگانه بحث و بررسى
انجام پذیرفته است.

 یكم.
شناخت مؤلّف: از اوضاع سیاسى ـ اجتماعى
عصر مؤلّف، ولادت، خاندان، اساتید و
شاگردان، سفرها، تألیفات و وفات وى بحث
شده است ؛

 دوم.
مشخّصات كتاب: توصیف اجمالى كتاب و
نسخه‏هاى موجود از آن بررسى شده است ؛

 سوم.
شیوه‏شناسى كتاب: شیوه شناساندن راوى و
نیز شیوه توثیق و تضعیف در هر كتاب، از
مهم‏ترین بحث‏هاى این فصل است ؛

 چهارم.
بررسى آراى مؤلّف: به شناخت موضع مؤلّف در
برابر مسائل جرح و تعدیل راویان، پرداخته
مى‏شود ؛

 پنجم.
جایگاه كتاب در منابع رجالى: منزلت كتاب
در نزد رجالیان، مصادر كتاب، استناد
مؤلّفان رجالى به كتاب، مقایسه كتاب با
همگنانش، شروح، اختصارات، تصحیحات و
ترجمه‏هاى كتاب، گزارش مى‏شود.

الضعفاء من رجال الحدیث،
حسین ساعدى، چاپ اول، قم: دارالحدیث،
3جلد، 1385.

 جرح
و تعدیل راویان یكى از مهم‏ترین وظایف
دانش رجال است. هر یك از جرح و نیز تعدیل
از اصول و ضوابطى برخوردار هستند كه كشف و
دستیابى به آنها مرهون تتبع و پژوهش در
مصادیق و افراد جرح شده و یا تعدیل شده
است. از این رو مطالعه جداگانه راویان
عادل، و نیز مطالعه مستقل راویان ضعیف،
نه‏تنها در شناخت افراد هر گروه مفید است،
بلكه در دسترسى به اصول فوق‏الذكر هم
بسیار كارآمد است.

 هنگامى
كه این سؤالات مهم رجالى مطرح مى‏شوند:
نقش مذهب در تعدیل و تضعیف چیست؟ در موارد
تعارض جرح و تعدیل، رجالیان گذشته چه
كرده‏اند؟ اكنون ضابطه در این موارد چیست؟
راویان ضعیف از نظر جغرافیایى و ارتباط به
مناطق مختلف چه خصوصیاتى دارند؟، قطعاً
مطالعه استقرایى موارد هر پرسش، مشكلات
بحث را مرتفع خواهد كرد.

 كتاب
حاضر همچون فرهنگ‏نامه‏اى تفصیلى و تخصصى
درباره راویان ضعیف، تمامى اطلاعات مربوط
به هر راوى را فراهم آورده است. اطلاعات
منابع اوّلیه و منابع متأخر رجالى، نمونه
روایات ضعیف راوى، و نتیجه‏گیرى نهایى
درباره او از نوع مطالبى است كه مؤلف در
اختیار خوانندگان قرار مى‏دهد.

 در
این مجموعه چهارصد راوى ضعیف به ترتیب
الفبا معرفى شده‏اند. مقدمه تفصیلى كتاب
نیز به گفته‏هاى رجالیان گذشته در موضوع
پرسش‏هاى یاد شده، اختصاص یافته است.

المناهج الروائیّة عند الشریف المرتضى،
وسام الخطاوى، چاپ اول، قم: دارالحدیث
1385، 358 ص.

 سید
مرتضى یكى از متفكران تأثیرگذار شیعه در
طول تاریخ اندیشه است كه جایگاه ویژه‏اى
در میان تمام اندیشمندان شیعه داشته است.
با این‏كه وى در تاریخ فكرى شیعه همچون
استادش شیخ مفید، در طیف عقل‌گرایان قرار
دارد، ولى ضرورى است كه به مباحث نقلى
ایشان نیز پرداخته شود. اثر حاضر به این
موضوع اختصاص  یافته است.

 این
پژوهش از مقدمه و شش فصل و یك خاتمه تشكیل
شده و مباحث ذیل در آن واكاوى گشته است:
زندگى و عصر سید مرتضى، سیر حدیث در
اندیشه كلامى معتزله و امامیه با تأكید بر
دو دیدگاه قاضى عبدالجبار و سید مرتضى،
نگاه سید به احادیث اعتقادى، شیوه سید در
بررسى احادیث تاریخى، شیوه سید در روایات
فقهى و چگونگى استفاده از آنها در ابواب
فقه، منهج سید در مباحث اصولى، دیدگاه سید
در باب خبر واحد، تأثیر سید بر اندیشه‏هاى
حدیثى جریان محدثان، فقیهان، اصولیان و
مفسران در طول تاریخ فكرى شیعه.

أسباب اختلاف الحدیث، محمّد احسانی
فر لنگرودى، چاپ اوّل، قم: دارالحدیث 728
ص، 1385، وزیرى، عربى.

 حدیث
نقش پیام‏رسانى به پیروان مكتب اسلام و
اهل بیت‏(ع)را بر عهده دارد. فهم و دریافت
این پیام‏ها، در طول تاریخ مسلمین مورد
توجه عالمان دینى بوده است. دانش‏هاى
حدیثى هر یك به گونه‏اى در راه آسان‏سازى
فهم و دریافت این پیام‏ها قواعد و ضوابطى
را تبیین كرده‏اند. دستیابى به آموزه‏هاى
بسیارى از احادیث با قواعد متعارف فهم
متون حدیثى امكان‏پذیر است. لكن اختلاف در
مضمون برخى احادیث هم دیده مى‏شود كه دانش
مختلف الحدیث به بحث از راه كارهاى برخورد
با آنها مى‏پردازد. بدیهى است كه انتساب
محتواى این نوع احادیث به شریعت آن گاه
امكان‏پذیر است كه تحلیلى صحیح از مجموعه
روایات مختلف بتواند جهات گوناگون مورد
نظر احادیث را وانماید.

 كتاب
اسباب اختلاف حدیث
به انگیزه و در جهت ارائه راه‌كارهاى فهم
درست از عوامل تنافى و اختلاف احادیث در
حوزه‏هاى معرفتى نگاشته شده است. شاید از
این راه نگرش قشرى و جمودى متحجران، و
تأویل‏گرایى بى‏پرواى افراطیان و
سهل‏انگارى برخى دیگر را در برخورد با
احادیث چاره نماید.

 در
این پژوهش بیش از هشتاد عامل و سبب اختلاف
احادیث با ارایه راهكارهاى علاج آنها
واكاویده شده است. این اسباب در پنج بخش
كلى سامان یافته‏اند: 1. اسباب اختلاف
برآمده از شیوه‏هاى نقل حدیث؛ 2. اسبابى
كه به اقتضاى قانون‌گذارى وجود یافته‏اند؛
3. اسباب اختلافاتى كه از شكل تعبیرهاى
روایات سرچشمه گرفته است؛ 4. اختلافاتى كه
به سبب تغییر شرایط زمانى و مكانى به وجود
آمده‏اند؛ 5. سبب‏هایى كه ویژه روایات
تفسیرى قرآن كریم هستند.

 در
هر یك از سبب‏هاى اختلاف حدیث نخست سبب
اختلاف، معرفى و تبیین شده است. سپس
نمونه‏هایى از احادیثى كه به آن سبب با
یكدیگر اختلاف دارند، ارائه مى‏گردد. در
پایان نیز راه‌كار علاج اختلاف در آن
موارد نشان داده شده است.

ترجمه تاجیكی المحبّة فى الكتاب و
السنّة، محمّد محمدى رى‏شهرى، ترجمه:
اكرم خان زیاد الله و حكم جان كمال اف،
قم: مركز جهانی علوم اسلامی و دار الحدیث،
چاپ اول، 1385، 408 ص، تاجیكی، وزیرى.

 محبّت،
عبارت است از احساس میل به چیزى كه براى
انسان، لذت‏بخش است. و از نظر اسلام،
«محبّت» بیشترین نقش را در سامان‌دهى
جامعه آرمانى انسانى دارد و مؤثرترین عنصر
پرورش انسان‏هاى شایسته و كارآمدترین
ابزار پیشرفت اهداف فرهنگى، اجتماعى،
اقتصادى و سیاسى است. اسلام، براى آن كه
جامعه از شیرینى و بركات نعمت محبّت
بهره‏بردارى كند و از خطرها و آفات عداوت
مصون بماند، به موعظه و توصیه‏هاى اخلاقى
اكتفا نكرده است؛ بلكه براى ایجاد الفت و
محبّت و پیشگیرى از كینه، برنامه و قانون
دارد. همانا برترین آموزگار درس محبّت،
خداوند رحمان است كه در جاى‏جاى كتاب‏خویش
بدان اشاره مى‏كند.

 اثر
حاضر، كه بخشى از


موسوعة میزان الحكمة
است، به بررسى و توصیف این آموزه مهمّ
اسلامى مى‏پردازد و جوانب مختلف آن را بر
پایه كتاب و سنّت، گزارش مى‏كند. مؤلّف،
افزون بر آیات قرآنى، 1510 حدیث از احادیث
پیامبر(ص) و اهل بیت(‏ع) را به صورت
موضوعى گردآورى كرده و گزارش‏هاى خود را
پس از حذف مكررات، به ترتیب از پیامبر(ص)
تا امام دوازدهم(عج) سامان داده است. او
تلاش نموده تا مجموعه‏اى از روایات را از
مصادر كهن، جامع و مورد اعتناى فریقین،
گردآورى نماید.

 نویسنده،
مجموعه مطالب مربوط به این موضوع را در سه
بخشِ محبّت مردم، محبّت خدا و محبّت براى
خدا و در فصولى متعدد سامان داده است:

 بخش
نخست، ابتدا به ارزش دوستى و زشتى دشمنى و
در ادامه به عوامل الهى، شخصیتى، اخلاقى و
رفتارىِ دوستى با مردم و همچنین موانع
برقرارى روابط صمیمانه میان مردم پرداخته
است و سپس موضوع انتخاب دوست و اهمیت آن و
راه‏هاى گزینش بهترین دوست را بررسى كرده
است. موضوع بعدى، بایدها و نبایدها در
معاشرت با دوست است و سپس به گروه‏هایى از
مردم كه به دوستى با آنان توصیه و یا از
دوستى با آنان نهى شده، و همچنین به موضوع
حقوق دوست و آثار دوستى پرداخته شده است و
در پایان این بخش، مسئله عشق مذموم و عشق
ممدوح، مورد بحث قرار گرفته است.

 بخش
دوم كه به موضوع دوستى با خداوند اختصاص
دارد، نخست، احادیث تشویق به دوستى با
خداوند را مطرح كرده و سپس به مبادى دوستى
مردم با خداوند و خداوند با مردم و همچنین
موانع دوستى میان خدا و مردم، پرداخته و
در ادامه موضوعاتى چون: نشانه‏ها و
ویژگى‏هاى دوستداران خداوند و آثار محبّت
خداوند را مورد بحث قرار داده است.

 بخش
سوم نیز به این موضوع پرداخته است كه همه
دوستى‏ها و برادرى‏ها باید در راه خدا و
براى خدا باشد. در این بخش، احادیثى كه
درباره اهمیت دوستى در راه خدا و آثار آن
رسیده، گردآورى شده است.

تاريخ حديث شيعه در سده‏هاى هشتم تا
يازدهم هجرى، على نقى خدايارى و الياس
پوراكبر، چاپ اوّل، قم: دارالحديث، 460 ص،
1385، فارسى، وزيرى.

 مطالعه
تاريخ حديث ، شرط لازم براى تحقيق صحيح در
حوزه‏هاى مختلف علوم حديث است ؛ چرا كه
موضوع حديث ، پديده‏اى تاريخى است كه
نمى‏توان بدون در نظر گرفتن مسير
تاريخى‏اش ، در زواياى آن ، بحث دقيقى را
ارائه كرد . مطالعه در سند حديث يا متن آن
و يا هر چيز ديگرى كه در ارتباط با حديث
باشد ، به صورت موردى و بدون توجه به همه
يا بخش‏هايى از تاريخ حديث ، مطالعه‏اى
فرضى و انتزاعى خواهد بود. چه بسا در
موارد بسيارى ممكن است نتيجه اين گونه
مطالعات، دور از واقعيت‏هاى موجود باشد.

 از
سوى ديگر ، حديث ، به عنوان پديده‏اى
تاريخى ، مورد هجوم شبهات تاريخى هم قرار
گرفته است؛ شبهاتى كه نمى‏توان آنها را
بدون مطالعه تاريخ حديث ، پاسخ گفت . به
علاوه، اتصال حديث به عصر معصوم و در امان
ماندن آن از دست تحريفگر پيدا و پنهان را
بايد با مطالعات تاريخى به اثبات رساند و
بدين گونه ، پشتوانه علمى حديث را شناخت و
شناساند .

 در
مجموعه


تاريخ حديث شيعه،
به ترتيب تاريخى، اطلاعات مربوط به حديث
شيعه آمده است.

  اين
مجموعه در پنج دفتر سامان خواهد يافت:
دفتر اوّل: تاريخ حديث شيعه از شكل‏گيرى
تا پايان سده سوم هجرى؛ دفتر دوم: تاريخ
حديث شيعه در سده‏هاى چهارم تا هفتم هجرى؛
دفتر سوم: تاريخ حديث شيعه در سده‏هاى
هشتم تا يازدهم هجرى؛ دفتر چهارم: تاريخ
حديث شيعه در سده‏هاى دوازدهم و سيزدهم
هجرى؛ دفتر پنجم: تاريخ حديث شيعه از آغاز
سده چهاردهم هجرى تا امروز.

  دفتر
حاضر ، تاريخ حديث شيعه را در قرن‏هاى
هشتم تا يازدهم هجرى بررسى كرده است و
سومين دفتر از مجموعه پنج جلدى


تاريخ حديث شيعه
است كه ساير بخش‏هاى آن نيز به زودى منتشر
خواهد شد.

  مباحثى
كه در هر دوره مورد بحث، مورد توجه
بوده‏اند، عبارت ‏اند از: شرايط اجتماعى ـ
فرهنگى، حوزه‏هاى علمى ـ جغرافيايى،
عالمان حديث پژوه، زمينه‏هاى فعاليت‏هاى
حديثى در آن عصر، گونه‏هاى نگارش‏هاى
حديثى ، علوم حديث، اجازات و مشايخ اجازه.
معرّفى مهم‏ترين فعاليت‏هاى حديثى هر عصر
نيز از ديگر اطلاعات موجود در اين مجموعه
است.

شعله ‏هاى سرد: بررسى حسادت در قرآن و
حديث، محمدعلى سروش، چاپ اوّل، قم:
دارالحديث، 168ص، فارسى، وزيرى.

 حسادت
از پديده‏هاى شايع و تأثيرگذار در روابط
اجتماعى است كه موجب اختلال در كاركرد
عادى فرد در زندگى مى‏شود و گاه حتّى
سلامت جسمى و روانى انسان را به خطر
مى‏اندازد؛ از اين رو به اين موضوع در
روان‏شناسى شخصيت با رويكرد صفات، توجّه
ويژه شده است. در علم اخلاق نيز به صورت
جدى به اين مسئله پرداخته مى‏شود. در متون
دينى كه منبع علوم اسلامى‏اند، آيات و
روايات فراوانى وجود دارد كه به بررسى
جنبه‏هاى مختلف اين پديده پرداخته است،
اما تبيينى روان‏شناختى از آنها ارائه
نشده است. اين نوشتار، با نگاهى
روانشناختى و كاربردى، به موضوع حسادت
مى‏پردازد و بر اساس ايجاد پيوند ميان
آيات و احاديث موجود درباره آن، كاوش
مى‏نمايد. مباحث اين پژوهش در هفت فصل
تنظيم شده كه عبارت‏اند از:

 فصل
نخست، به كلّيات اين مبحث مى‏پردازد از
جمله: ماهيت روان‏شناختى حسادت چيست،
مراتب آن كدام است و فرق آن با غبطه و
غيرت در چه چيز است؟

 فصل
دوم، به پيامدهاى حسادت، از جمله:
پيامدهاى جسمانى، روانى، معنوى و اجتماعى
پرداخته است.

در
فصل سوم، به نشانه‏هاى حسادت توجّه مى‏شود
تا از اين طريق بتوان شخص حسود را شناخت و
چگونگى ارتباط و معاشرت با وى را تنظيم
نمود. همچنين در اين فصل، جنبه‏هاى عاطفى،
شناختى و رفتارى حسادت به تفصيل بررسى شده
است.

 فصل
چهارم، به زمينه‏هاى رشد حسادت اختصاص
دارد و در آن، موضوعاتى مانند: تفاوت‏هاى
فردى، زمينه‏هاى خانوادگى، برخوردهاى
تبعيض‏آميز و احساس محروميت بررسى
شده‏اند. همچنين علل پيدايش حسادت در فرد،
شناسايى شده و به دليل طرح موضوع احساس
حقارت، بحث عزّت نفس و راه‏هاى افزايش
حرمت خود، مطرح گرديده است.

 در
فصل پنجم، روش‏هاى علمى، عملى، معنوى،
عاطفى و شناختىِ درمان حسادت، بيان شده
است.

 فصل
ششم به روش‏هاى پيشگيرى از حسادت در دوران
كودكى و بزرگ‏سالى، اختصاص دارد. در فصل
هفتم، آداب معاشرت با حسود و شيوه‏هاى دفع
حسادت، مطرح گرديده‏است.

 پژوهش
حاضر، تمام اقشار را مخاطب خود قرار داده
و به سبك قابل ارائه براى همگان تنظيم شده
است. اين مجموعه سومين پژوهش از واحد حديث
و علوم روان‌شناختىِ پژوهشكده علوم و
معارف حديث است كه عرضه مى‏شود. پيش از
اين دو مجموعه


فرهنگ حيا
و


رضايت از زندگى
منتشر شده است.

تهذيب شرح نهج البلاغه، عبدالحميد
بن هبة الله ابن ابى الحديد، به كوشش:
السيّد عبدالهادى الشريفى، چاپ اوّل، قم:
دارالحديث، 2 جلد، 1385، 800 + 712ص، وزيرى، عربى.

 كتاب



نهج البلاغه
از آغاز تأليف، توجه عالمان دينى و مردم
متدين و با فرهنگ را به خود جلب نمود.
شايد در ابتدا براى اعراب متن بلاغى اين
كتاب بيشتر قابل توجه بود ولكن در طول
زمان، اين نكته براى ايشان ظاهر شد كه اين
كتاب نه تنها شيوه بلاغت، كه شيوه زندگى
را در بر دارد. معارف بلند الهى از توحيد،
نبوت، امامت، اخلاق، سياست و غير اينها در
لابه‏لاى

متون اين كتاب موج مى‏زند.
حكمت‏ها و ارشادات امام على‏عليه السلام
گهرهاى گرانبهايى است كه با كمال دقت و
اختصار، استوارترين آموزه‏هاى دينى را در
خود گردآورده است.

اين
خصوصيات موجب شد كه عالمانى به شرح عبارات
اين كتاب همت گمارند و  مفاهيم و محتويات
آن را تبيين كنند. از اين ميان، شرح ابن
ابى الحديد معتزلى (586 ـ 656ق) از شهرت و
اهميت ويژه‏اى برخوردار شد. او كه اديب،
مورخ و متكلم برجسته‏اى بود، تمام هنر و
معلومات خود را به كار گرفت تا شرحى جامع
فراهم آورد.

شرح
ابن‏ابى‏الحديد، از چهار زاويه به‏توضيح
وتبيين عبارات


نهج البلاغه
پرداخته است: 1. شرح كلمات امام على‏عليه
السلام در خطبه‏ها و نامه‏ها و حكمت‏ها؛
2. ردّ كتاب


الشافى فى الامامة،
تأليف سيد مرتضى؛ 3. ذكر بخش‏هايى از
تاريخ اسلام و به خصوص تاريخ امام
على‏عليه السلام؛ 4. بحث‏هاى استطرادى
لغوى و ادبى و اخلاقى و... .

غالب
مراجعه كنندگان به اين كتاب، نياز خود را
معطوف به زاويه اوّل شرح و شناخت معانى
كلمات


نهج البلاغه
مى‏بينند، در حالى كه اين زاويه ديد به
شرح


نهج البلاغه
در لابه‏لاى سه زاويه ديگر پوشانده شده
بود. در اين كتاب تمامى آنچه كه ابن ابى
الحديد در جهت شرح كلمات امام على(‏ع) ذكر
كرده، آمده و از ديگر مطالب تهذيب شده
است.

حكمت نامه امام حسين(‏ع)،
محمدى رى‏شهرى، با همكارى سيد محمود
طباطبايى نژاد و سيد روح الله طبايى،
ترجمه عبدالهادى مسعودى، چاپ اوّل، قم:
دارالحديث، 2 جلد، 1385، 492 +  606ص،
وزيرى.

  يكى
از ويژگى‏هاى اهل بيت پيامبر خدا، اين است
كه آنان، وارث علم و حكمت پيامبر خاتم،
بلكه همه انبياى الهى هستند و بدين‏سان،
آنان، مظهر حكمت الهى و سرآمدِ

حكيمان‏اند. فضاى سياسى جامعه اسلامى پس
از پيامبر(ص) اجازه نداد كه مردم، از
سرچشمه حكمت اهل بيت‏(ع) آن‏گونه كه
شايسته است، بهره‏مند شوند؛ بدين جهت
ميراث علمى بيشتر آنان، اندك است.

  امام
حسين


‏عليه السلام يكى از امامانى است كه به
دليل شرايط سياسى دوران امامتش، همانند
برادر بزرگوارش امام حسن‏


عليه السلام، ميراث علمى ايشان فراوان
نيست. البتّه اين، به معناى بسته بودن راه
بهره‏گيرى از درياى علم و حكمت امام(‏ع)
نيست. بى‏ترديد، نزديكان و ياران خاص
ايشان و بويژه امام پس از او (فرزندش امام
زين العابدين‏(ع)) احاديث فراوانى از او
شنيده بودند كه بخشى از آنها هم اكنون به
ما رسيده است.

 حكمت‌نامه
امام حسين‏(ع)
كوششى نو در جهت گردآورى سخنان حكيمانه
امام حسين(‏ع)، از منابع حديثى شيعه و اهل
سنّت، و ارائه آن با نظمى نوين و سهل
الوصول است. اين مجموعه افزون بر
حكمت‏هايى كه از خودِ آن امام روايت شده،
بخشى از احاديث را كه ايشان مستقيماً يا
با واسطه از پدر بزرگوارش امام على
‏عليه
السلام يا جدّ ارجمندش پيامبر خدا(ص) نقل
كرده است نيز در بر مى‏گيرد.

 حكمت‌نامه
امام حسين‏(ع)
در هفت باب تنظيم يافته است: 1. حكمت‏هاى
عقلى و عملى؛ 2. حكمت‏هاى اعتقادى؛ 3.
حكمت‏هاى عقيدتى و سياسى؛ 4. حكمت‏هاى
عبادى؛ 5. حكمت‏هاى اخلاقى و عملى؛ 6 .
حكمت‏هاى جامع؛ 7. حكمت‏هاى گوناگون،

8.
حکمت های
منظوم؛ 9. تَمثّل جستن امام به اشعار
شاعران؛10. دیوان منسوب به امام حسین(ع).

  گفتنى
است اين مجموعه، بخشى از
دانش‌نامه امام حسين(‏ع)


است كه پيش از به فرجام رسيدن آن اثر
گسترده، آماده بهره‏بردارى گرديد و از
آن‏جا كه كاربرد مستقل دارد، جداگانه به
علاقه‏مندان ارائه شده است.

 متن
عربى اين كتاب نيز همزمان، با اين مشخصات
به چاپ رسيده است:


جواهر الحكمة لأمام
أبى عبدالله الحسين


‏عليه السلام،
چاپ اوّل، قم: دارالحديث، 598 ص، 1385،
عربى، وزيرى.

حدیث پیامبر رحمت

تازه‌ترین شماره دو ماه ‌نامه


حدیث زندگی
با موضوع ویژه «پیامبر رحمت» منتشر شد. در
این شماره که صفحات بیشتری نسبت به
شماره‌های عادی


حدیث زندگی
دارد، مقاله‌ها، گفتگوها، شعرها و
داستان‌های متنوعی با محوریت پیامبر گرامی
اسلام(ص) فراهم آمده است.

برخی از عنوان‌های این شماره چنین است:
بحثی درباره پیامبر و زیبایی؛ معراج در
نگاه شاعران؛ پیامبر و ایرانیان؛ داستان
اسلام در سینما؛ میراث مهربانی و مدارا؛
خرافات، خارج از دین است؛ تصاویر منسوب به
پیامبر؛ گفتگو با آیةالله ری‌شهری و استاد
مصطفی دلشاد تهرانی درباره سیره نبوی.

حدیث زندگی
مجله‌ای علمی، فرهنگی و ادبی ویژه جوانان
است که در هر شماره به موضوعی خاص
می‌پردازد و به ابعاد و زوایای آن از
منظرهای گوناگون می‌پردازد.

موضوعات شماره‌های بعدی این نشریه این
موارد است: معنای زندگی، انسان و طبیعت،
قرآن و زندگی، آرمان شهر.

فصلنامه علوم حدیث:


شماره جدید

چهلمین شماره فصلنامه علمی ـ پژوهشی



علوم حدیث
منتشر شد.

 در
تازه‌ترین شماره این نشریه تخصصی، این
عنوان‌ها دیده می‌شود:

 اختلاف
قرائت یا تحریف قرآن؛ حکم شرعی وضع حدیث؛
همگونی امت‌ها از نگاه کتاب و سنت؛ روش
نجاشی در نقد رجال؛ نظری بر صحیفه‌پژوهی
کفعمی و چکیده مقالات به انگلیسی و... .

 فصلنامه



علوم حدیث،
دارای امتیاز علمی ـ پژوهشی است و در هیئت
تحریریه آن نام این استادان به چشم
می‌آید:

 حجةالاسلام
و المسلمین دکتر بی‌آزار شیرازی،
حجةالاسلام و المسلمین دکتر محمدباقر
حجتی؛ حجةالاسلام و المسلمین دکتر محمدعلی
مهدوی‌راد؛ دکتر مجید معارف، دکتر فاطمه
علایی رحمانی و... .