نظرى بر صحيفه ‏پژوهى كفعمى - صفحه 139

نظرى بر صحيفه پژوهى كفعمى

مجيد غلامى جليسه

چكيده

نويسنده در اين مقاله مى كوشد ضمن معرفى ابراهيم بن على بن حسن كفعمى و آثارش، به بررسى تلاش هاى وى در مورد كتاب صحيفه سجاديه بپردازد. معرفى صحيفه سجاديه به خط كفعمى و بررسى ويژگى هايى چون سند صحيفه، تعداد ادعيه و عناوين آنها و همچنين شرح لغوى كفعمى بر صحيفه از جمله مواردى است كه در اين مقاله بدان ها پرداخته شده است.

كليد واژه ها: ابراهيم بن على كفعمى، صحيفه سجاديه، شرح صحيفه سجاديه، نسخه خطى.

مقدمه

ابراهيم بن على بن حسن بن محمّد بن صالح حارثى، تقى الدين كفعمى ۱ عاملى در سال 840ق، ۲ در كفرعما در ناحيه شقيف جبل عامل متولد و در سال 905ق، در جب شيث به خاك سپرده شد. ۳ پدرش

1.نسبتى به كفرعما روستايى در منطقه شقيف جبل عامل لبنان است.

2.آقابزرگ در كتاب الذريعة (ج۳، ص۷۳)، ولادت كفعمى را حدود ۸۲۸ق، ذكر نموده است؛ اما صاحب كتاب اعيان الشيعة (ج۲، ص۱۸۴) در كتاب خود اين گونه آورده است: «آن چنان كه خود در ارجوزه اى از تصنيفاتش در علم بديع نقل مى كند كه وى در سن سى سالگى است و تاريخ اتمام اين ارجوزه را در سال ۸۷۰ق، ذكر نموده است، بنابر اين دليل ثابت مى شود كه وى در سنه ۸۴۰ ، متولد شده است».

3.علامه امين در كتاب اعيان الشيعة (ج۲، ص۱۸۴) مى گويد: «تاريخ وفات كفعمى مجهول است»، ولى در بعضى مواضع ذكر شده است كه وى در سال ۹۰۰ق، از دنيا رفته است و لكن مأخذ اين قول مشخص نيست، ولى مسلم آن است كه كفعمى در سال ۸۹۵ق، در قيد حيات بوده است؛ چراكه اين تاريخ فراغتش از تأليف كتاب المصباح است و كتاب ديگرى در تأليفات كفعمى نمى توان يافت كه تاريخ تأليفش بيشتر از اين كتاب باشد. حاجى خليفه در كشف الظنون (ج۲، ص۱۹۸۲) در ذيل معرفى كتاب نور حديقة البديع و نور حديقة الربيع تاريخ وفات كفعمى را سال ۹۰۵ق، ذكر مى نمايد و اسماعيل پاشا در ايضاح المكنون (ج۱، ص۱۹۲) و هدية العارفين (ج۱، ص۲۴)، آقابزرگ در الذريعة (ج۱، ص۳۵۵)، زركلى در الاعلام (ج۱، ص۵۳) و عمر كحالة در معجم المؤلفين (ج۱، ص۶۵) همگى از حاجى خليفه نقل قول نموده اند، در حالى كه اين گفتار حاجى خليفه هيچ سند استوارى ندارد. در كتاب طليعة هم تاريخ وفات كفعمى را سال ۹۰۰ق، ذكر نموده كه البته اين قول نيز موثق نيست. حر عاملى در امل الامل (ج۱، ص۱۶۱) در ذيل تعريف محمّد بن زيدالدين بن على بن شمال العاملى مى گويد: «كفعمى از تلاميذ شيخ بوده و در سال ۸۹۸ق، نزد وى درس خوانده است؛ آن چنان كه به خط خود كفعمى، در برخى از كتب فقهى اش، به اين قضيه اشاره نموده است». در مورد محل دفن كفعمى نيز اختلاف وجود دارد. در كتاب طليعة آمده است كه وى در كربلا مدفون شده است و در برخى كتب ديگر نيز مدفن وى را موطن او دانسته اند. جريان از اين قرار است كه وى وصيت نموده بود تا جنازه اش را در كربلا دفن نمايند؛ در زمينى كه به عقير مشهور است و اين نكته در حواشى اى كه بر كتاب المصباح داشته، مشهود است سألتكم باللّه ان تدفوننىاذا متّ فى قبر بارض عقير فانّى به جار الشهيد بكربلاسليل رسول اللّه خير مجير ولى بعد از سفرى كه به موطن خود داشته، در همان جا از دنيا مى رود و در همان مكان او را دفن مى نمايند (ر. ك: اعيان الشيعة، ج۲، ص۱۸۷).

صفحه از 155