نظرى بر صحيفه ‏پژوهى كفعمى - صفحه 151

با اين وجود، مزاياى مختلفى بر اين رساله مترتب است كه اين مزايا، حلاوت دل چسبى از مطالعه اين حاشيه به مطالعه كننده مى دهد و يقينا اگر كفعمى اراده بر نگارش تأليفى مستقل در اين موضوع مى نمود، مى توانست بهره هاى علمى فراوان ترى را در وادى غريب الحديث به نسل هاى آينده منتقل نمايد، ولى، مع الأسف، نه اين مهم به وقوع پيوست و نه از ديگر تأليفات لغوى وى اثرى در دست است.
بايد به اين مهم اشاره نمايم كه اگر در بخش كاستى ها مواردى را تحت عنوان كاستى متذكر شده ايم، خرده اى بر كفعمى نمى توان گرفت؛ چرا كه ريشه بسيارى از اشكالات به همين مهم باز مى گردد كه كفعمى صرفا حاشيه اى، آن هم گذرا و سطحى، بر صحيفه زده است.

1 ـ 5. مزايا

بعد از بررسى هاى به عمل آمده، اين احتمال را مى توان مطرح كرد كه بعد از شرح لغوى ابن ادريس بر صحيفه سجاديه تعليقات كفعمى بر صحيفه سجاديه دومين تعليقه لغوى بر اين كتاب است و اين خود، يكى از وجوهى است كه بر ارزش اين عمل كفعمى مى افزايد.
احاطه كفعمى بر كتب لغوى و اقوال لغويان بر كسى پوشيده نيست. با نگاهى به سلسله تأليفات و خلاصه نگارى هاى لغوى وى، اين علاقه و تسلط كاملاً هويدا مى گردد. كفعمى در اين رساله نظريات بسيارى از لغويان و صاحب نظران مشهور را چون خليل، سيبويه، أبوعبيد، مبرد، مطرزى، طبرسى، ابن دريد، سيد مرتضى، عزيزى و ... عنوان نموده و از كتب مختلف چون العين، غريب الحديث، غريبين، حدود، الكتاب، منح القضاء، صحاح اللغة، كنزاللغة و ... بهره مند شده است.
از جمله مهمات لغوى كه در اين كتاب مى توان رؤيت نمود، بيان أقوال ديگران از كتبى است كه اصل اين كتب امروزه در دسترس نيست؛ از آن جمله مى توان به كتاب رهطة المتحفظ مجهول المؤلف نام برد.
از ديگر امتيازات اين حاشيه بيان مثال هاى قرآنى و روايى است. جداى از اين كه كفعمى معناى يك واژه در صحيفه سجاديه را توضيح مى دهد، بيش از نود درصد اين واژه ها از جمله واژه هايى هستند كه در قرآن نيز به كار رفته اند. در حقيقت، اين كار وى را مى توان نمونه اى كوچك از كتاب غريبين هروى دانست. همچنين، گه گاه كفعمى با بيان رواياتى ديگر ـ كه كلمه مد نظر در آن به كار رفته ـ به عنوان شاهد مثال متوسل مى شود تا اين كه هر چه بهتر معناى واژه مورد نظر تبيين گردد.
فروق لغوى از جمله مواردى است كه كفعمى در اين حاشيه به آن پرداخته است؛ هر چند واژه هاى كه با اين ديد به آنها نگاه شده است، اندك هستند؛ اما گواه بر دقت و علاقه كفعمى بر اين مهم دارند.

2 ـ 5 . كاستى ها

كفعمى در اين حاشيه صرفا به بيان نظريات لغويان ما قبل خود در بيان معانى اكتفا كرده است. در بسيارى از موارد نيز نام لغويان و كتب آنها را ذكر ننموده و تنها به ذكر نام منابع در انتهاى حاشيه خود

صفحه از 155