بررسى كتاب «التشريف بالمنن فى التعريف بالفتن» - صفحه 177

منبع نخست نيز هرچند تا حدودى براى ما شناخته است و كتاب هاى رجالى اهل سنت درباره نويسنده و زندگى او سخن گفته اند و كتاب او كه مورد استفاده سيد بوده است، باقيمانده و در دسترس قرار دارد، اما همان گونه كه مطرح شد، هم نويسنده و هم كتاب و هم راوى آن قابل اعتماد نيستند؛ زيرا نويسنده را بسيارى از رجاليان اهل سنت تضعيف و به دروغ گويى و جعل حديث متهم كرده اند و بسيارى ديگر، هرچند وى را از اتهام كذب تبرئه كرده اند، به توهمات و خطا و اشتباه فراوان، وصف كرده اند. استناد كتاب هم به نويسنده قطعى نيست و راوى آن نيز ضعيف و غيرقابل اعتماد است. پس در بررسى منابع كتاب التشريف بالمنن به اين نتيجه مى رسيم كه منابع اين كتاب كه همگى از اهل سنت اند، ضعيف يا مجهول، و از اين رو غيرقابل استنادند.

3. محتواى كتاب

پس از بررسى منابع ابن طاووس، اكنون بايد به محتواى آن نظرى بيفكنيم و ببينيم اولاً ابن طاووس چه مقدار مطلب در اين كتاب گنجانده است و آيا آن گونه كه عموما تصور مى شود، تمام محتواى كتاب به نشانه هاى ظهور و اصولاً به بحث مهدويت مربوط است يا خير و آيا رواياتى كه در اين كتاب درج شده اند، همگى از پيامبر و معصومان هستند يا از افراد غيرمعصوم نيز رواياتى در آن نقل شده است.
ابن طاووس اين كتاب را به ترتيب «باب» طبقه بندى كرده است و از هر منبعى ابوابى را، هرچند بدون هيچ دسته بندى خاصى، نقل مى كند؛ به اين معنا كه ابتدا به ذكر مطالبى از كتاب الفتن ابن حماد مى پردازد و در قالب چند باب مطالبى را از اين منبع نقل مى كند. سپس به سراغ منبع دوم و سوم رفته و در ابواب جديد ـ كه با شماره هاى جديدى آغاز مى شوند ـ مطالب هركدام را نقل مى كند. هرچند بخش چهارم كتاب ـ كه در موضوعات مختلف و از منابع مختلف است ـ نه در قالب باب، بلكه در قالب فصل هاى مختصر و بدون شماره، آمده است. هريك از باب هايى كه در بخش هاى اول تا سوم آمده و همچنين، فصل هايى كه در بخش چهارم آمده، عمدتا شامل يك روايت است و تنها در مواردى استثنايى، يك باب دو يا سه روايت را شامل مى شود كه همگى با مضمون واحد هستند و در مواردى نيز همگى يك روايت با اسناد متفاوت هستند. بنابراين، از طريق تعداد ابوابى كه سيد در اين كتاب درج كرده است، به طور تقريبى مى توان دريافت كه چه تعداد روايت در آن وجود دارد.
ابن طاووس 211 باب (حدود 230 روايت) از الفتن نعيم بن حماد، 84 باب (حدود نود روايت) از الفتن سليلى، 51 باب (حدود 55 روايت) از الفتن زكريا بن يحيى و 41 فصل (حدود شصت روايت) را در بخش آخر از كتب مختلف نقل كرده است. بنابراين، سيد در اين كتاب حدود 425 تا 450 روايت را نقل كرده است. از اين روايات، تنها حدود 150 روايت آن به پيامبر منسوب است، حدود 45 ـ 50 روايت به امام على، پنج روايت به امام حسن، دو روايت به امام حسين، چهار روايت به امام محمد باقر، دو يا سه روايت به امام صادق و يك روايت به امام كاظم و امام رضا منسوب اند و حدود نيمى

صفحه از 182