489
دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج2

دوران تدريس و امام جماعت

وى سپس در جايى كه سالها خود در آنجا درس خوانده بود يعنى مسجد خاله اوغلى (طالبيه) به تدريس هيأت مى پردازد. كسروى مى گويد:
نخستين روزى كه او را ديدم از جوزهر ـ فلك اول قمر ـ سخن مى راند و معنى آن را باز مى نمود. ۱
شهيد شيخ محمد خيابانى علاوه بر مقامات بلند علمى داراى اخلاق و روحيات بزرگ و بسيار معنوى نيز بود، و همين باعث گرايش مردم به سوى او و بهره گيرى از روحيات وى مى شد.
مرحوم خيابانى به خاطر اين فضايل والا و ارزشمند نماز جماعت پرشكوه و پرجمعيتى داشت.
وى پس از فوت حاج سيد حسين پيشنماز خامنه اى كه در مسجد كريم خان كه از بزرگ ترين مساجد محله خيابان بود و به اقامه جماعت مى پرداخت. جناب آقاى حاج محمدعلى بادامچى در اين باره مى نويسد:
قريب سه، چهار سال ظهرها در مسجد جامع و شبها و صبحها در مسجد كريم خان (كه در محله خيابان است) امامت كرده، زياده از هزار نفر مأموم داشت[و] مى توان گفت كه در زمان خود مرحوم خيابانى اورع و ازهد و نسبتا افقه هم قطاران خود از ائمه جماعت بود. ۲

1.تاريخ هيجده ساله آذربايجان، على آذرى، ص ۶۷۵ .

2.شرح حال و اقدامات شيخ محمد خيابانى، به قلم چند نفر از دوستان و آشتايان او، ص ۲۴، انتشارات ايرانشهر، چاپ ۱۳۰۴، برلين.


دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج2
488

تحصيل شيخ محمد خيابانى

شيخ محمد در 6 سالگى در زادگاهش به مكتب خانه مى رود و با اشتياق تمام به تحصيل مى پردازد. آنچه را كه ديگران در طول يك سال به سختى فرامى گرفتند وى در عرض يك ماه به آسانى ياد مى گيرد. او در مكتب خانه با قرآن و احاديث آشنا مى شود و آخوند مكتب خانه را به سؤالات پى درپى خود به ستوه مى آورد. آخوند مكتب خانه يك بار درباره محمد چنين گفته است: «من در طول سى سال مكتب داراى اينگونه شاگرد تيزهوشى را سراغ ندارم». ۱
محمد در تبريز روزها به همراه محمدعلى بادامچى به مكتب مى رفت و عصرها در بازار، پدر را در كار تجارت يارى مى رساند و باقى اوقات خود را با دوستش محمدعلى بادامچى به مطالعه مى گذرانيد. ۲
وى در جوانى ملبس به لباس مقدس روحانيت مى شود و در مدرسه طالبيه تبريز شروع به تحصيلات علوم دينى مى پردازد. فقه و اصول را از محضر حجة الاسلام حاج ميرزا ابوالحسن آقامجتهد انگجى بهره مى برد «و خودش مشغول مطالعه كتب مقبره اساتيد عظام بوده در اندك مدتى از جودت فكر و حدت ذهن و كثرت ممارست قريب به اجتهاد مى شود». ۳ علم نجوم، هيأت و حساب را از ميرزا عبدالعلى تبريزى
ـ منجم معروف زمان ـ ياد مى گيرد و در اين علوم نيز به جايى مى رسد كه مسائل مشكل هيأت را حل مى كند و تقويمهاى رقومى مى نويسد. «وى سپس به خدمت حاج سيد حسين پيشنماز خامنه اى كه از روحانيان برجسته تبريز بود، مى رسد و از مكتب فيض او استفاده مى كند. سرانجام وى به درجه اجتهاد نايل مى آيد. از اين تاريخ به بعد محمد به خاطر سكونتش در محله «خيابان» به شيخ محمد خيابانى معروف مى گردد». ۴
شيخ محمد خيابانى بهره هايى از علوم حكمت و كلام، طبيعيات و تاريخ داشت آنها را به خوبى مى دانست و نيز به خاطر آشنايى با زبانهاى فارسى، روسى، فرانسه، تركى استانبولى، تركى قفقازى و عربى و به بيشتر علوم عصر خود و مبادى سوسيولوژى واقف بود.

1.ادمان خيابانى، عباس پناهى، ص ۲۸ .

2.جنبش آزاديستان، شيخ محمد خيابانى، ص ۱۸، تأليف عبدالحسين ناهيدى آذر .

3.شرح حال و اقدامات شيخ محمد خيابانى، به قلم چند نفر از دوستان، ص ۲۳، انتشارات ايرانشهر، چاپ ۱۳۰۴ برلين .

4.جنبش آزاديستان، ص ۲۵، عبدالحسين ناهيدى آذر، نشر اختر، ص ۱۳۷۹ .

  • نام منبع :
    دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج2
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
    پیوند معرفی کتاب :
    http://www.hadith.net/post/52477
تعداد بازدید : 146971
صفحه از 845
پرینت  ارسال به