به سوى عتبات
يك روز آية اللّه شاه آبادى كتاب كفاية الاصول را كه در علم اصول بود و به تازگى در دسترس علاقه مندان قرار گرفته بود مشاهده كرد، نسخه اى از آن را تهيه نمود و با مطالعه اين اثر به مطالب عميق و دقيق آن پى بُرد و علاقه مند گرديد با پديد آورنده اش آية اللّه آخوند ملا محمد كاظم خراسانى آشنا شود از اين جهت مصمم گرديد بار سفر بسته و رهسپار عتبات گردد. قبل از حركت به سوى عراق همراه با همسرش به اصفهان رفت تا با مادر مهربان و ساير بستگان خود ملاقات نمايد، و چون مادرش مايل بود در اين سفر با بركت با فرزندش به نجف برود، او هم نپذيرفت و بدين گونه كاروان كوچك خانواده ميرزا محمدعلى در حدود سال 1322 ه.ق عازم نجف گرديد. ميرزا محمدعلى با وجود آن كه به درجه اجتهاد رسيده بود با اشتياق فراوان به مدت هفت سال در دو دوره كامل درس خارج اصول آخوند خراسانى شركت كرد و در همين زمان بر اثر مذكور شرحى نوشت كه در آنجا هر وقت مطلبى را از استاد خود ذكر نموده به دنبال آن «روحى فداه» آورده است. ۱ او در درس آية اللّه فتح اللّه شريعت اصفهانى (متوفى به سال 1339 ه.ق) و مرحوم آية اللّه ميرزا حسين خليلى (متوفى 1326 ه.ق) شركت كرد و چون در حوزه نجف آشفتگى ديد راهى سامرا گشت و ضمن شاگردى نزد آية اللّه ميرزا محمدتقى شيرازى خود به تدريس فقه، اصول و حكمت پرداخت به نحوى كه حوزه درسى ايشان از قوى ترين مراكز آموزشى سامرا به شمار آمد. ۲
بعد از يك سال اقامت در سامرا آية اللّه شاه آبادى تصميم مى گيرد به ايران بازگردد كه در اين اثنا آية اللّه ميرزا محمدتقى شيرازى مطلع مى گردد و بلافاصله به محل اقامت شاگردش مى رود و به وى مى گويد: ميرزا محمدعلى من سفر به ايران و ترك حوزه ايران را براى تو جايز نمى دانم! مرحوم شاه آبادى از ميرزاى شيرازى دوم، تقاضا مى كند او را بين محذورات قرار ندهد زيرا مادرش راضى نبود او در عتبات عراق بماند و ميرزا هم مخالف بازگشت او به وطن بود و اين موضوع برايش شكل بزرگى شده بود. ميرزاى شيرازى پس از درك چنين واقعيتى به وى گفت برو، مانعى ندارد ۳
بدين گونه آية اللّه شاه آبادى ضمن عذرخواهى از استادش خداحافظى نمود و به ايران آمد.
وى قصد داشت بعد از آن كه مادرش را به اصفهان رسانيد به سامرا بازگردد امّا مردم اصفهان از وى خواستند در اين شهر بماند، از آن سوى برخى از اهالى تهران وقتى از ورود آية اللّه شاه آبادى به ايران مطلع شدند، به اصفهان آمدند و با اصرار از او درخواست كردند به تهران برود. از اين رو آية اللّه شاه آبادى مدتى در اصفهان اقامت داشت و بعد برخلاف ميل درونى راهى تهران گرديد و در خيابان شاه آباد سابق (جمهورى اسلامى) منزلى براى خود تدارك ديد و آنجا سكونت اختيار كرد و از اين رو به شاه آبادى معروف گرديد.
1.كاروان علم و عرفان، ج ۲، ص ۱۷ ـ ۱۶، عارف كامل، ص ۶۱ .
2.ويژه نامه سالگرد رحلت آية اللّه محمدعلى شاه آبادى، حوزه علميه شهيد شاه آبادى، ص ۵۸ .
3.عارف كامل، ص ۵۶ و ۵۷؛ كاروان علم و عرفان، ج دوم، ص ۱۸ .
