تبليغ و تدريس

آية اللّه شاه آبادى پس از ورود به تهران، مدتى در منزل خود به تشكيل كلاسهاى دينى، ترويج علوم اسلامى و اقامه نماز جماعت پرداخت، به تدريج مردمان متدين كه از بازگشت ايشان باخبر شدند مشتاقانه به محفل اين عارف مبارز حاضر مى گشتند و جلسات سخنرانى و نماز جماعت وى روز به روز با شكوهتر گرديد تا جايى كه ديگر در خانه او جايى براى اجراى اين برنامه هاى عبادى تبليغى نبود. از اين رو تصميم گرفت سنگر تدريس و كوششهاى فرهنگى را به مسجدى انتقال دهد كه در آنجا معرفت توأم با سياست را از پدر آموخته بود. اين مسجد به نام سراج الملك معروف بود. ^۱
آية اللّه شاه آبادى از تربيت كودكان نيز غافل نبود در اين راستا منزل خصوصى خود را كه اكنون درمانگاه حضرت امام جواد عليه السلام است و توسط يكى از فرزندانش ـ حاج آقا نصراللّه شاه آبادى ـ تأسيس گرديده است، اختصاص به پرورش نونهالان اختصاص داد و جمعى از افراد صلاحيت دار را به تعليم و تربيت آنان گماشت و شخصا بر چگونگى كارشان نظارت مى نمود و هفته اى يك بار براى اولياى اين كودكان سخنرانى مى كرد و در خوص حفظ شعائر دينى و مراقبت هاى لازم براى رشد دينى و اخلاقى اطفال رهنمودهاى لازم را ارائه مى نمود.
آن مرد بزرگ چه قبل از رفتن به قم و چه در ايامى كه در قم اقامت داشت و نيز در هنگام بازگشت به تهران در ميان عامه مردم به تعليم معارف اسلامى، تربيت اخلاقى و پرورش حس مذهبى پرداخت و در رشد و سازندگى انسانهاى مستعد و اهل فضل و بصيرت از هر فرصتى استفاده مى نمود و افراد فراوانى را با اين انگيزه و مقصد تحويل جامعه اسلامى دارد. مرحوم حاج مصطفى خان ايروانى (پدر همسر حاج شيخ مهدى حائرى تهرانى) نقل كرده است سالها از محضر آية اللّه شاه آبادى استفاده مى كردم و مطالب ايشان را يادداشت مى نمودم و شخصا آنها را به زبان آلمانى ترجمه كرده ام و قصد طبع و نشر آنها را دارم. مرحوم حاج شيخ على محدث زاده فرزند بزرگ محدث عالى مقام حاج شيخ عباس قمى از پرورش يافتگان بحث هاى شبانه آية اللّه شاه آبادى در مسجد جامع است كه معمولاً هفته اى چهارشب پس از نماز مغرب و عشا به بحث پيرامون معارف اسلامى پرداخت. ^۲
مرحوم حاج شيخ رجبعلى خياط هرچند از تحصيلات رسمى حوزوى و دانشگاه بهره اى نداشت ولى به دليل صفاى باطن و تزكيه درون اين لياقت را به دست آورد كه در محضر بزرگانى چون آية اللّه شاه آبادى حاضر شود، روزى كسى از آن عالم عامل پرسيد شما درست مى گوييد يا شيخ رجبعلى خياط . مرحوم شاه آبادى جواب داد من درس مى گويم و وى فرامى گيرد و به وسيله مطالبى كه آموخته است در تربيت و سازندگى مردم مؤثر است. ^۳
تبحر آية اللّه شاه آبادى و برجستگى و كمالاتش در عرفان و فلسفه خلاصه نمى شد و به اعتقاد برخى خوشه چينان خرمى معرفتش مهارت ايشان در فقه و اصول بيش از فلسفه بود و جنبه عرفانى اين فرزانه عاليقدر موجب مستور ماندن بُعد فقهى و اصولى او گشته است. او يكى از شش نفرى بود كه از ميرزاى شيرازى اجازه اجتهاد دريافت نمود. ^۴ علاوه بر اين آية اللّه شاه آبادى رياضيات را به خوبى مى دانست و در علوم غريبه چون جبر، رمل و اسطرلاب مهارت كامل داشت و به زبان فرانسه نيز مسلط بود چنانكه در خطابه و شعر و ادبيات برجستگى بالايى از خود بروز داد. ^۵
1 . آية اللّه سيد روح اللّه خمينى .
2 . آية اللّه سيد شهاب الدين مرعشى نجفى كه از استادش اجازه روايت گرفته است.
3 . آية اللّه حاج ميرزا هاشم آملى.
4 . آية اللّه آخوند ملاعلى همدانى.
5 . آية اللّه حاج سيد موسى مازندرانى.
6 . آية اللّه حاج شيخ شهاب الدين ملايرى.
7 . آية اللّه حاج ميرزا محمدثقفى تهرانى.
8 . آية اللّه حاج شيخ راضى.
9 . آية اللّه حاج ميرزا حسن يزدى.
10 . آية اللّه حاج ميرزا خليل كمره اى.
11 . آية اللّه حاج مير سيد حسن احمد.
12 . آية اللّه حاج سيدعلى بهشتى.
13 . آية اللّه سيد مصطفى صفايى خراسانى.
14 . آية اللّه حق شناس.
15 . پروفسور عبدالجواد فلاتورى.
16 . دكتر ابوالقاسم گرجى.