683
دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج2

بر كرسى تدريس

ظاهرا اقامت حكيم در گيلان چندان طولانى نشده است . وى به دعوت آيت اللّه ميرزا ابوالفضل تهرانى (م 1316ق) ۱ كه توليت مدرسه سپهسالار را داشت ، به تهران بازگشت و حوزه تدريس فلسفه و عرفان را برقرار ساخت . ۲ اگر چه در فلسفه نيز
دقيق و عميق بود ولى تدريس عرفان نظرى در تهران ظاهرا به او ختم و در وجود شريفش متعين گرديد . چرا كه بهترين شاگرد خاتم العرفا آقا محمّد رضا قمشه اى در تصوف و علوم الهى حكيم اشكورى بود . استاد سيد جلال الدين آشتيانى فرموده اند: «آقا مير شهاب الدين در مشرب عرفان صاحب ذوق بود ولى طالبان اين علم را به استاد آقا ميرزا هاشم اشكورى ارجاع مى داد ...» ۳
حكيم اشكورى سال ها در مدرسه سپهسالار به تدريس اسفار ، شرح فصوص ، تمهيد القواعد ، مصباح الانس و ... اشتغال داشت و با وجود آنكه مبتلا به بيمارى هاى عديده بود و از ضعف مزاج رنج مى برد تا آخر عمر درسش تعطيل نشد و جمع زيادى از محفل نورانى او بهره مند شدند . بنا به نوشته استاد مطهرى «او يكى از اركانى است كه واسطه انتقال فلسفه و عرفان به طبقات بعدى است ...» . ۴ نام برخى از شاگردانش با حذف عناوين چنين است:
1 . ميرزا احمد آشتيانى (م 1395ق) ،
2 . آقا بزرگ حكيم شهيدى (م 1355ق) ،
3 . آقا سيد حسين بادكوبه اى (م 1358ق) ،
4 . شيح محمّد حسين فاضل تونى (م 1380ق) ،
5 . سيد محمّد كاظم عصار تهرانى (م 1396ق) ،
6 . ميرزا محمّد على شاه آبادى (م 1369ق) ،
7 . ميرزا محمود آشتيانى (م 1401ق) ،
8 . ميرزا مهدى آشتيانى (م 1372ق) .

1.او از دانشمندان به نام تهران و شاگردان آقا محمّد رضا قمشه اى و سيد ابوالحسن جلوه است . در نجف از ميرزاى شيرازى استفاده كرد و به تهران بازگشت . شفا الصدور فى شرح زيارة عاشور اثر مشهور اوست . ر . ك: نقباء البشر ، ج ۱ ، ص ۵۳ .

2.با توجه به آنكه ، ميرزا ابوالفضل كلانتر تهرانى از (۱۳۱۳ ق) ، توليت مدرسه سپهسالار را عهده دار شد ، بازگشت ، اشكورى به تهران بايد بعد از اين تاريخ بوده باشد . ر . ك: فهرست كتابخانه سپهسالار ، ج ۳ ، ص ۶ .

3.مشرع الخصوص الى معانى النصوص ، مقدمه ، ص ۱۸ . نقل شده است كه آيت اللّه آقا ميرزا مهدى اصفهانى از حكيم متأله آقا ميرزا مهدى آشتيانى تقاضاى درسى بر پايه مصباح الانس قاضى فنارى كرد به عنوان آنكه آشتيانى درس آقا ميرزا هاشم اشكورى را درك كرده است . اين حوزه شش ماهى در مشهد براى معدودى از خواص برقرار بود . ر . ك: تاريخ حكما ، ص ۳۸۰ .

4.خدمات متقابل اسلام و ايران ، مجموعه آثار ، ج ۱۴ ، ص ۵۳۱ .


دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج2
682

اساتيد

آقا ميرزا هاشم بعد از پشت سرگذاشتن دوران طفوليّت و قدم نهادن به سنين رشد مقدمات علوم را در زادگاه خود فرا گرفت و سپس در قزوين و تهران از محضر اساتيد به نام استفاده كرد .
1 . علامه آقا سيد على قزوينى (صاحب حاشيه بر قوانين الحكمه): او از فحول دانشمندان اواخر قرن سيزده است كه حوزه قزوين با درسش كه معمولاً بر مدار قوانين قمى بود گرمى گرفت . حاشيه بر معالم الاصول و قاعده لاضرر از ديگر تأليفات آقا سيد على است . وى در (1298 ق) درگذشت . آقا ميرزا هاشم مدتى از محضر اين فقيه و اصولىِ جليل بهره برده است . ۱
2 . حكيم آقا محمّد رضا قمشه اى (1241 ـ 1306ق): اين حكيم فرزانه و عارف
يگانه كه خود از شاگردان ميرزا حسن نورى ، ملاّ محمّد جعفر لنگرودى و آقا رضى لاريجانى بود در تهران ابتدا كتب بوعلى و سپس اسفار و مصباح الانس و تمهيد القواعد و ... تدريس مى كرد . او از اساتيد مسلّم عصر خود است و در عرفان شايد در ميان متأخرين بى نظير باشد . اشكورى از بدو ورود به تهران در محضرش حاضر شد و به وى تعلق خاصى داشت . تخصص و تبحر آقا ميرزا هاشم در عرفان مرهون حضور در محفل قمشه اى است .
3 . حكيم مؤسس آقا على زُنّوزى (1234 ـ 1397ق): از اساتيد كم نظير دو قرن اخير است . از پدر دانشمندش ملاّ عبداللّه زنوزى و ميرزا حسن نورى و ملاّ آقاى قزوينى استفاده كرده است . مدرس رسمىِ مدرسه سپهسالار بود .
4 . آقا ميرزا ابوالحسن جلوه (1238 ـ 1314ق): از مدرسين ممتاز حوزه تهران و شاگرد ميرزا حسن نورى و ميرزا حسن چينى است . جلوه اعتقادى چندانى به فلسفه صدرايى نداشت و بيشتر آثار بوعلى را تدريس مى كرد .
آقا ميرزا هاشم اشكورى در خدمت اين سه استاد متبحر تهران ، فلسفه و حكمت را به كمال فراگرفت و به مقام ارجمندى از استادى اين علوم نائل شد و به زادگاه خود اشكور بازگشت .

1.ر . ك: ريحانة الادب ، ج ۴ ، ص ۴۵۴ .

  • نام منبع :
    دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج2
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
    پیوند معرفی کتاب :
    http://www.hadith.net/post/52477
تعداد بازدید : 148004
صفحه از 845
پرینت  ارسال به