107
دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج1

انتقال او به اين شهر معلوم نيست. وى در سال 352ق به خراسان رفت و مشهد رضوى را زيارت كرد. چندى هم در نيشابور و در مروالرود بود. در سال 355ق به بغداد رفت و مجلس تدريس و روايت حديث در آن شهر داير نمود و از بغداد به كوفه و سپس به زيارت حج رفت. بعد از بازگشت به ايران سفرى به همدان كرد و بين سالهاى 367ق و 368ق باز به خراسان سفر كرد. در خراسان دو بار به زيارت مشهد رفت و از شهرهاى ماوراءالنهر چون سمرقند، و ايلاق و فرغانه ديدن نمود و همه جا از سوى رجال و علماى شيعه مورد پذيرايى و استقبال قرار گرفت. مدت اين مسافرتها و تاريخ بازگشت او به رى معلوم نيست. در بلخ يا در ايلاق يكى از رجال شيعه به نام ابوعبداللّه محمد بن حسن علوى معروف به نعمه به او پيشنهاد كرد به سياق كتاب من لا حضره الطبيب ـ كسى كه پزشك در دسترس ندارد، پزشك پيش خود ـ تأليف محمد ابن زكرياى رازى(م 311ق) كتابى در فقه تأليف كند و او كتاب من لا يحضره الفقيه ـ كسى كه فقيه در دسترس ندارد، فقيه پيش خود ـ را به نام او تصنيف نمود. اين كتاب كه از اركان فقه شيعه است شامل 5998 حديث از طريق 500 راوى در 666 باب از مسائل فقه است. صدوق با ركن الدوله ديلمى (م 366ق) و صاحب بن عباد(م 385ق) وزير ركن الدوله و مؤيدالدوله و فخرالدوله ارتباط نزديك داشت و مقدمش را گرامى مى داشتند. پنج عنوان از مؤلفات او شامل مذاكرات و مباحثات وى در محضر ركن الدوله است كه مبادى تشيع را براى او روشن نموده و از مذهب پادشاه در برابر مخالفان دفاع كرده است. كتاب عيون اخبارالرضا را نيز در سيره و احاديث حضرت على بن موسى الرضا عليه السلام تأليف و به صاحب ابن عباد اهداء نموده است. فقهاى خاندان بابويه كه نامشان در كتب رجال ثبت است از اعقاب حسين برخاستند و از فرزندان صدوق كى در علم و فقه نامدار نگرديد. در اينكه كداميك از اين سه برادر در سن مقدم بودند آراء مختلفى اظهار شده است. ظاهرا شيخ صدوق از دو برادر ديگر جوان تر بوده است. صدوق به اجماع علماى شيه در وسعت دانش و قوت


دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج1
106

بخارى، صحيح مسلم، سنن ابوداوود، سنن ترمذى، سنن ابن ماجه و سنن نسائى فقه شيعه اثناعشرى نيز بر چهار كتاب استوار است كه در اصطلاح كتب اربعه و مصنفان آنها «محمد بن ثلاث» يعنى «سه محمد» خوانده مى شوند: كافى تصنيف ابو جعفر، محمد بن يعقوب كلينى(م 329ق)؛ من لا يحضره الفقيه تصنيف ابوجعفر محمد بن على بن بابويه و دو كتاب تهذيب الاحكام و الاستبصار تصنيف ابوجعفر محمد بن الحسن الطوسى(م 460ق). بنابراين شيخ ابوجعفر صدوق يكى از اركان فقه شيعه به شمار مى رود. او با سفرهاى دور و دراز در بلاد اسلامى و تأليفات بسيار ـ كه بعضى تعداد آنها را 300 عنوان نوشته اند ـ و با ارتباط با امرا و رجال و حضور در محافل سياسى و علمى و در پرتو منطق قوى و وسعت معلومات و قلم و بيان رسا موفق شد مذهب اثناعشرى را ترويج و فقه و اصول و كلام شيعه را مدون نمايد. چون صحت اسناد و آراء او مورد قبول و تصديق ساير فقهاء بود او را «صدوق» لقب دادند، يعنى هرچه گفته راست گفته است. از شرح احوال صدوق تقريبا هيچ اطلاعى در دست نيست. اخبار ولادت او به دعاى امام غايب فعلاً ذكر شد. خود او هم به اين معجزه مباهات مى كرده است. سال تولد او را 311ق دانسته اند. اين نظر از آنجاست كه گفته اند ابن بابويه هنگام وفات 381ق حدود 70 سال از عمرش گذشته بود. او در مدارس قم علوم ادبى و شرعى و عقلى را فراگرفت. بعض استادان و مشايخ او بدين شرح بودند: 1 ـ پدرش ابوالحسن على بن الحسين، 2 ـ ابوجعفر محمد بن الحسن بن احمد بن وليد شيخ فقهاى قم 3 ـ احمد بن على بن ابراهيم قمى، 4 ـ ابوالقاسم على بن عبداللّه بن احمد بن ابى عبداللّه البرقى، 5 ـ محمد بن موسى بن المتوكل، 6 ـ محمد بن على قمى ملقب به ماجيلويه، 7 ـ حسين بن ابراهيم بن احمد بن هشام. تعداد مشايخ او را در قم و ساير بلاد تا حدود 200 نفر نوشته اند. ابن بابويه از قم به رى منتقل شد. ظاهرا چون رى پايتخت سلاطين شيعى مذهب آل بويه و مركز علما و رجال آن طائفه و ميدان وسيعى براى تعليم و تعلم علوم شرعى بود نظر صدوق را به خود جلب كرد. تاريخ

  • نام منبع :
    دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج1
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
    پیوند معرفی کتاب :
    http://www.hadith.net/post/52477
تعداد بازدید : 99566
صفحه از 395
پرینت  ارسال به