157
دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج1

تنها مطلبى كه راجع به قوامى رازى از اين منابع نتيجه مى شود غير از چند قطعه شعر اين است كه لقب او «اشرف الشعراء» و «بدرالدين» بوده و چون وى در ابتدا در سلك مدّاحان «قوام الدين طغرايى» انتظام داشته تخلّص خود را از لقب اين شخص اقتباس نموده ، غير از اين دو نكته مطلبى ديگر از منابع مذكور به دست نمى آيد .
در يك كتاب بسيار نفيس قديمى به نام «بعض مثالب النواصب فى نقض بعض فضائح الروافض» تأليف نصيرالدين عبدالجليل قزوينى كه در حدود (556 ق) به زبان فارسى بسيار فصيح نوشته شده مؤلف فاضل آن در ذكر نقيب شرف الدين أبوالفضل محمّد بن على مرتضى رئيس رى كه كتاب بعض مثالب النواصب را به نام او نگاشته مى گويد: «قوامى رازى تخلّص آن قصيده بدو كرده آنجا كه مى گويد:

تا صاحب الزمان برسيدن بكار درين
اوليترين كسى شرف الدين مرتضى است؟

عين اين فقره را هم قاضى نوراللّه شوشترى در مجالس المؤمنين در فصل شعراى عجم نقل كرده ، همين يك اشاره مختصر مى فهماند كه قوامى رازى از مدّاحان شرف الدين محمّد بن على مرتضى رئيس رى بوده كه در حدود (556 ق) حيات داشته بنابراين شاعر مذكور از گويندگان قرن ششم هجرى بوده است اما اين نقيب شرف الدين محمّد بن على كه از فرزندان عبداللّه الباهر بن امام زين العابدين على بن حسين بن على بن أبى طالب است خود و پدرانش سمت نقابت و رياست علويان را در قم و رى داشته و هميشه در گرد ايشان علما و شعراى بسيار مى زيسته اند كه به نام ايشان قصايد مى ساخته و كتب تأليف مى كرده و ذكر آن سادات جليل را به اين شكل جاويد مى ساخته اند جدّ اين أبوالفضل شرف الدين محمّد بن على يعنى ابو طاهر مطهّر بن على ممدوح برهانى نيشابورى و پسرش أمير الشعراء معزّى است و پسر او يعنى پسر همين أبو الفضل نقيب عزّالدين يحيى است كه ممدوح كمال الدين اسماعيل اصفهانى بوده و شيخ منتجب الدين قمى كتاب فهرست مشهور خود را به نام او تأليف كرده و او


دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج1
156

بجا نمانده و ديوان او هم مانند دواوين گويندگان ديگر رازى از ميان رفته است و امروز جز چند قطعه شعر كه از او در بعضى تذكره ها و مجموعه ها ديده مى شود اثر ديگرى نداريم حتّى تعيين زمان او نيز كه در هيچ جا به آن اشاره واضح نشده خالى از اشكال نيست .
ذكر قوامى رازى در تذكره هاى قديم فارسى و منابع ديگر آن ايام مانند چهار مقاله و لباب الالباب و تذكرة الشعراى دولتشاه و فرهنگ اسدى و غيرها نيامده ، قديمى ترين منبعى كه نامى از قوامى رازى در آن ديده مى شود يكى مجموعه اى است تذكره مانند متعلّق به نگارنده كه در حدود اوايل قرن دهم هجرى به ترتيب حروف تهجّى در بيان اشعار يك عدّه از شعراى مشهور فارسى از روى لباب الالباب عوفى و منابعى ديگر ترتيب داده شده ، ديگر هفت اقليم امين احمد رازى كه در سال 1002 تأليف شده است .
در مجموعه مذكور چون از هيچيك از شعرا شرح حالى ذكر نشده راجع به قوامى رازى نيز از آن اطلاعى نمى توان بدست آورد فقط در هفت اقليم در ذيل رى اين چند سطر كه ذيلاً نقل مى شود و آن هم چنانكه ملاحظه خواهد شد از اين لحاظ چندان مفيد فايده نيست آمده:
«اشرف الشعراء بدرالدين القوامى شاعرى است كه قد فضل او به قوام بوده و خدّ هنرش به قوام (كذا) ، هر نوايى كه از آن عندليب بستان فصاحت بگوش جان مشتاقان رسيده همه طرب انگيز و دل آويز بوده و چون به قوام الدين طغرايى مختلط و مربوط مى زيسته هر آينه قوامى تخلّص كرده و شعر بسيار گفته اما الحال از ياقوت اصفر و كبريت احمر ناياب تر است» سپس مؤلف هفت اقليم چند قطعه از اشعار او را نقل مى كند كه بعد به ذكر آنها خواهيم پرداخت .
معلومات صاحب مجمع الفصحا هم در باب قوامى رازى چنانكه خود به آن اشاره مى كند مقتبس از تذكره هفت اقليم است .

  • نام منبع :
    دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج1
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
    پیوند معرفی کتاب :
    http://www.hadith.net/post/52477
تعداد بازدید : 99761
صفحه از 395
پرینت  ارسال به