21
دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج1

آحاد» دارد تا چه رسد به «قياس» ، در شناخت ابن جنيد كافى است .
اما فقهاى متأخر ما همچون شهيد اول و دوم و فاضل مقداد و ابن فهد و صيمرى و محقق كركى و ديگران ، همگى اقوال اين شيخ بزرگوار را معتبر دانسته و در مسائل خلاف و وفاق مورد استناد قرار داده اند ... .
آنگه علامه بحرالعلوم به اصل مسئله اى مى پردازد كه مقام عالى اين فقيه عاليقدر را تا حدى مخدوش كرده است ، مى نويسد:
«در اينجا سؤالى پيش مى آيد ، و آن اينكه منع از قياس از ضروريات مذهب شيعه اماميه است ، و از ائمه اطهار عليهم السلام هم به تواتر رسيده است . بنابراين مخالف آن خارج از مذهب شيعه است و به قول او نمى توان اعتنا نمود ، بلكه موثق دانستن وى درست نيست ، مگر اينكه منظور اين باشد كه وى از لحاظ مذهب موثق است ، چنانكه در امثال فطحيه و واقفيه و برخى از عامه گفته مى شود .
بالاتر از اين مطلبى است كه از مفيد نقل شده كه گفته است: «ابن جنيد ائمه عليهم السلامرا به عمل به رأى منسوب داشته است» . زيرا اين نسبت ، نظرى زشت و قولى شنيع است . اين معنى چگونه با اعتقاد به عصمت ائمه عليهم السلام و عدم تجويز خطا از آنها كه جزو مسلمات مذهب شيعه است ، وفق مى دهد؟!
گرچه اين نظر از ابن جنيد شهرت نيافته ، ولى نظر وى نسبت به قياس مشهور است ، شيخ مفيد در كتاب «المسائل السرويه» و ابن شهر آشوب در «معالم» و نجاشى هم از استادان موثقش نقل كرده است .
اين معنى از گفتار سيد مرتضى در نقل اقوال ابن جنيد و جوابى كه از آنها مى دهد نيز استفاده مى شود . همچنين تأليف كتابى به نام ، «كشف التمويه والالباس على اغمار الشيعه فى امر القياس» و كتاب ديگرش موسوم به «اظهار ماستره اهل العناد من الرواية عن العتره فى امرالاجتهاد» نيز اشاره به همين معنى دارد .
نجاشى اين دو كتاب را در فهرست كتب و مصنفات ابن جنيد ذكر كرده و هم در


دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج1
20

تهذيب الشيعه اوست به دست آوردم ، و ديدم كتابى نيكوست و دلالت بر دانش و كمال و نيل ابن جنيد به مرحله نهايى فقه و نظر پسنديده او دارد . من موارد اختلاف نظر و اقوال او را در كتاب مختلف الشيعه فى احكام الشريعه» آورده ام .
پيش از علامه ، استادش (محقق اول) ابن جنيد را مورد توجه قرار داده است . زيرا او اقوال ابن جنيد را در كتب خود زياد نقل مى كند ، و در مقدمات كتاب معتبر او را از فضلاى معروف در نقد اخبار و صحت انتخاب وجودت اعتبار ، از اصحاب كتب و فتاوى دانسته كه بايد نظرات آنها را نقل كرد .
همچنين شيخ فاضل ابن ادريس در كتاب سرائر اقوال ابن جنيد و نظرات خاص او را بسيار بازگو مى كند . از جمله در بحث از «سقوط زكات از غلات اطفال و ديوانگان» كه رأى خود اوست مى گويد:
ابو على محمّد بن احمد بن جنيد كاتب اسكافى هم در كتابش المختصر الاحمدى فى الفقه المحمدى، همين نظر را دارد . اين مرد فقيهى جليل القدر و داراى جايگاهى بزرگ مى باشد ، و كتب بسيارى تصنيف كرده است . ۱
و نيز در مسئله «جواز تفاضل در گندم و جو و عدم تحقق ربا در آنها ، به خاطر اختلاف جنس آنها» كه آن را از بزرگان فقهاى پيشين و رؤساى مشايخ مصنفين حكايت مى كند ، مى گويد:
و ابو على ابن جنيد از بزرگان فقهاى ما ، مسئله را تحقيق نموده و در كتابش المختصر الاحمدى للفقه المحمدى روشن ساخته است ... ۲
از جمله دانشمندان پيشين كه اقوال ابن جنيد را نقل نموده و در مسئله اجماع و مسائل مورد اختلاف ، معتبر دانسته ، سيد اجل مرتضى است . زيرا وى از او بسيار نقل مى كند و از مخالفت با وى در بعضى از مسائل ، عذر خواسته است ...
همين معنى از شخصى مانند سيد مرتضى با روشى كه مى دانيم وى در «اخبار

1.سرائر ، ۸۱ .

2.همان ، ص ۹۲ .

  • نام منبع :
    دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج1
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
    پیوند معرفی کتاب :
    http://www.hadith.net/post/52477
تعداد بازدید : 99745
صفحه از 395
پرینت  ارسال به