229
دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج1

لغاتى را كه دور از طباع عامه خلق بوده در حاشيه كتاب جهت آسانى ترجمه كرده» ۱ و به خط ميرزا محمدرضا كلهر، يكى از بزرگترين استادان خط آن زمان، به چاپ رسانده است. ۲ اين نسخه كاملترين ديوان قاآنى و داراى در حدود 21 تا 22 هزار بيت است و مسلما مقدار زيادى از اشعار او گردآورى نشده است. ۳ شعر قاآنى ـ ملك الشعراى بهار درباره قاآنى و شعرا و گويد «از آن پس كه پيروى مكتب صبا را پذيرفته و در اين معنى زير بار نفوذ زمانه رفته بود، شروع به تتبع در طرز متقدمان كرد و از غالب اساتيد قديم تقليد نمود و عاقبت سبكى خاصى كه از آن پس به سبك قاآنى شهرت يافت، برگزيد و بالجمله مكتبى از براى خود برگشود كه تا ديرى شعراى تهران و ولايات ايران به تقليد او شعر مى گفتند» ۴ امّا حقيقت آنكه قاآنى هرگز صاحب سبك خاص و مكتب مستقلى در شعر نبوده الا آنكه به روانى و شيرينى بيان، كه در اين هنر مسلم است، از معاصران خود متمايز است. به قول مؤلف شعر العجم شاعرى او شاعرى تازه نيست، بلكه خواب فراموش شده هفتصد ساله را گويى به ياد آورده است». ۵ ترجمه نويسان قاآنى از حضور ذهن و روانى طبع وى سخنها گفته و شواهدى

1.ديوان قاآنى، چاپ كلهر، خاتمه كتاب.

2.پس از آن هم در تاريخ ۱۳۰۲ ميرزا محمود خوانسارى نسخه ديگرى از آن چاپ كرده و پريشان قاآنى و حدايق السحر رشيدالدين وطواط را به آغاز آن ملحق ساخته چاپهاى مكررى كه بعد از آن شده همه از روى اين دو نسخه است و هيچ كدام در نفاست طبع و صحت متن با اين دو نسخه (خاصه نسخه خط كلهر) برابرى نمى كند. آخرين چاپ ديوان قاآنى با تصحيح و مقدمه دكتر محمد جعفر محجوب و با فهرستهايى كه به آخر كتاب افزوده شده، در آبان ۱۳۳۶ ش. در تهران انتشار يافته است.

3.ميرزا طاهر ديباچه نگار در شرح حال قاآنى گويد «از صد هزار متجاوز قصايد و غزليات و رباعى و مقطعات حكيم، دو ثلثش موجود و باقى مفقود است» اگر اين قول راست باشد نزديك به چهل هزار بيت ديگر از اشعار او از دست رفته است.

4.خطابه ملك الشعراى بهار، مجله ارمغان، سال ۱۴، شماره ۱ .

5.شبلى نعمانى، شعر العجم، ترجمه فخر داعى: جلد ۳، تهران، ۱۳۳۴ ش.


دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج1
228

جنگ، سخن رانده بود. ۱
با حالى به پريشان به تهران آمد ۲
و پس از چندى با شاهزاده دانشمند و ادب دوست، عليقلى ميرزا اعتضاد السلطنه، وزير علوم آشنا شد و از بخششها و عطاياى وى بهره مند گرديد و به وسيله او به مهد عليا، مادر ناصرالدين شاه، معرفى شد و بعد به خود شاه، كه تازه جلوس كرده و از زمان ولايتعهدى خود او را مى شناخت، راه يافت و شاعر رسمى دربار شد و از آن پس به طور دايم در تهران رحل اقامت افكند و خانواده خود را نيز به تهران آورد و به تربيت فرزندش، ميرزا محمدحسن، پرداخت.
شاعر در سال 1270 ه.ق به بيمارى ماليخوليا و پريشان گويى مبتلا شد و روز چهارشنبه پنجم شعبان همان سال درگذشت.ديوان قاآنى به كرات در تهران و تبريز و هندوستان چاپ شده. ابتدا منتخبى از اشعار وى در زمان حيات شاعر در هندوستان طبع و از آن پس هرچند سال يك بار در نقاط مختلف ايران و هند به صورتى كاملتر چاپ شده و شعرهايى كه در گوشه و كنار در دست مردم پراكنده بود، بر آن افزوده شده است. نخستين چاپ مضبوط و صحيح و پاكيزه ديوان قاآنى در سال 1274 ه.ق چهار سال پس از مرگ وى ـ در تهران به انجام رسيد. متصدى چاپ جلال الدوله، يكى از شاهزادگان قاجار، بود كه خود طبع شعر داشت و غزل را خوب مى سرود و «جلال» تخلص مى كرد و به گفته خود با قاآنى«آميزش علمى و ادبى فزونتر از قرابت و پيوند نسبى» داشت. اين شاهزاده «پروردگان خيال او را، كه چون كواكب نبات پراكنده و پريشان بوده، چون نجم ثريا جمع و به سامان آورده... و به اندازه دانش خويش تصحيفات و تحريفات كتاب را پيراسته... و

1.با اين مطلع: سخن گزافه چه رانى ز خسروان كهن يكى ز شوكت شاه جهان سراى سخن

2.قصيده اى در شكايت از زندگانى خود در آن زمان سروده كه مطلعش اين است: گر تاج زر نهند ازاين پس به سر مرا بر درگه امير نبينى دگر مرا

  • نام منبع :
    دانشمندان و مشاهير حرم حضرت عبدالعظيم حسني(ع) و شهر ري ج1
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
    پیوند معرفی کتاب :
    http://www.hadith.net/post/52477
تعداد بازدید : 99604
صفحه از 395
پرینت  ارسال به