در سال 1282 ق ميرزاى آشتيانى به ايران بازگشت و در تهران مقيم شد و حوزه تدريس برقرار كرد. حضور ايشان در حوزه تهران به زودى باعث گردآمدن جويندگان علم و دانش گرديد. آقابزرگ تهرانى در اين باره آورده است:او اولين ناشر تحقيقات و نظرات شيخ انصارى در ايران است و به همين جهت افراد از همه جا به سوى او آمدند و طالبين علم گردش جمع شدند. ۱ شاگرد مبرز او علامه سيد محمد تنكابنى(م 1277 ق) محفل درس استاد را چنين ترسيم كرده است:زمانى كه درس او را ديدم ايشان را داراى مقامى بلند يافتم و گمان كردم اگر مرحوم شيخ انصارى قدس سره در آن زمان زنده بود قادر نبود كه بيانى بهتر و تقريرى كامل تر از بيان و تقرير آشتيانى ارائه كند و دانشمندانى كه در درس او حاضر شدند مرا در اين مطلب تصديق مى كنند. ۲ حضور ميرزا در تهران كم كم زمينه نفوذ و قدرت معنوى او را در سراسر كشور فراهم نمود و رياست روحانى ايران به وى منتهى شد. خانه او مرجع مراجعات و حل و فصل امور گرديد. همه احكام از اين خانه صادر مى شد و پاى قباله ها و اسناد را مهر و امضاى او اعتبار مى بخشيد. ميرزا حسن در زمان زعامت خود در تهران سفرى نيز به زادگاه خويش يعنى آشتيان كه در آن روز و شايد امروز هم ، شهرى با جغرافياى كوچك ولى تاريخى بلند بوده و هست داشته است. ۳
رهبرى جنبش تنباكو
از درخشان ترين برگهاى زندگى ميرزا حسن آشتيانى قدس سره رهبرى و هدايت نهضتى بود كه براى لغو امتياز خريد و فروش توتون و تنباكو به پا شد. اين امتياز از سوى دربار ناصرى در رجب 1308 ق به ماژور جرالد تالبوف انگليسى واگذار شد و از پيامدهاى