64

سراج الدين بساطى سمرقندى

(م 814 ق)

شاعر ، متخلص به بساطى . وى معاصر سلطان خليل بهادر بن ميرانشاه گوركانى و از شاگردان خواجه عصمت بخارايى بود كه در آغاز پيشه حصيربافى داشت و به همين سبب «حصيرى» تخلص مى كرد .
خواجه بخاراى چون قابليت ذهن او بديد ، گفت: «حصيرى قابل بساط بزرگان است . تو را بساطى تخلص كردن اولى است» . در شعر پيروى سبك خواجه عصمت بخارايى و منكر سبك شيخ كمال خجندى بود . بساطى در خدمت سلطان خليل تقرب بسيار داشت ، چنانكه شبى براى بيت ذيل هزار دينار به او بخشيد . وى در رى درگذشت . از او ديوان شعرى باقى مانده است .

دل شيشه و چشمان تو هر گوشه برندش
مستند مبادا كه به شوخى شكنندش

منابع

تاريخ ادبيات در ايران (4/155 ، 456) ، تاريخ نظم و نثر (295 ـ 296) ، تذكرة الشعراء(393 ـ 398) ، الذريعة (9/135) ، فرهنگ سخنوران (135) ، مجالس النفائس(13 ، 188) مخزن الغرائب (1/321) ، هفت اقليم (3/374) .

در سال 1292ش / 1342ق جان به جان آفرين تسليم نمود و در جوار بارگاه ملكوتى حضرت عبدالعظيم حسنى مدفون گشت.
ميرزا على اكبر صابر شيروانى شاعر بزرگ قفقاز ستارخان را به عنوان يك نفر قهرمان ستوده و شاهنامه اى به تركى درباره جنگهاى او ساخته است. ^۱

منابع

حماسه ستارخان كه در دوران استبداد صغير با همرزمان خود سينه سپهر نموده و مشروطيت را به پيروزى رسانيد نام وى را به عنوان سردار ملى در تاريخ ايران ثبت نمود و حماسه وى موضوع صدها مقاله و ده ها كتاب گرديد.
از اهم كتابهايى كه درباره حماسه ستارخان تأليف شده عبارت اند از:

1 ـ ستارخان، تأليف صادق رضازاده شفق، تهران، امير كبير، 1335 ش .
2 ـ ستارخان سردار ملى، هوشنگ ابرامى، تهران، توس، 1352ش، 265ص.
3 ـ دو قهرمان آزادى ستارخان و باقرخان، سلام اللّه جاويد، تهران، بى تاريخ، 45 ص.
4 ـ پدرم ستارخان، بازگويى از خانم سلطان ستارى دختر سردار ملى، تهران، انتشارات اشرفى، 1355ش، 116ص.
5 ـ حماسه ستارخان، عباس پناهى ماكويى، ترجمه كيخسرو كشاورزى، تهران، اميركبير، 1359ش، 855ص .
6 ـ ماجراهاى ستارخان، داريوش عباداللهى، تبريز، انتشارات نوبل، 1353ش.
7 ـ قيام آذربايجان و ستارخان، اسماعيل اميرخيزى، تبريز.