المسائل فى الخلاف بين البصريين و البغدادين ،
الجزء ،
النقص على اصحاب الطبائع ،
التذكرة ،
مسائل الخلاف بيننا و بين المشبهة و المجبرة والخوارج والمرُجئة ،
زيادت الشرح .

منابع

دانشنامه ايران و اسلام (8/1040 ـ 1039) ، لسان الميزان (3/292) ، معجم الادباء(1/174) ، معجم المؤلفين (4/230) .

66

شمس الدين حكيم الهى لواسانى

كاظم خسروى

وى ميرزا محمّد جعفر حكيم الهى لواسانى ، دانشمندى كلامى ، حكيم و رياضيدان بود . تحصيلات او در سبزوار نزد حاج ملا هادى سبزوارى انجام شد . او در سا (1276 ق) به تهران آمد . وى در علم كلام ، حكمت و رياضيات بسيار توانا بود .
سرانجام در سال 1336 ق) در تهران درگذشت و در صفائيه دفن شد .

منابع

شرح حال رجال(2/152) ، اثر آفرينان (2/303) .

65

سعيد بن محمّد بن حسن ابو رشيد نيشابورى

(345 ـ 415 ق)

شفيق پارسا

متلكم و دانشمند معتزلى . نام وى نخستين بار به عنوان متكلم آمده كه در مشاجره ادبى ميان بديع الزمان همدانى و ابوبكر خوارزمى در ملقاباذ نزديك نيشابور حضور داشت .
ابو رشيد نخست به مكتب معتزلى بغداد پيوست ، كه در خراسان و ماوراءالنهررايج بود .
ابو رشيد حلقه درسى در نيشابور داشت . پس از اينكه به تأليف كتاب هايى پرداخت به رى سفر كرد تا از مكتب معتزليان بصره كه رييس آنها قاضى القضاة عبد الجبار بود استفاده كرد .
ابو رشيد مذهب اعتزال عبد الجبار را پذيرفت و به خواهش وى كتاب «ديوان الاصول» را به عنوان كتاب درسى علم كلام تأليف كرد ، سپس به نيشابور بازگشت و در ميانه راه مدتى نيز در گرگان اقامت گزيد . دوباره به رى مراجعت كرد و به عنوان نايب ابو الجبار شناخته شد و بعد از مرگ وى به جانشينى او ، رياست معتزليان پيرو مكتب بصره را به عهده گرفت . ابو رشيد راوى حديث نيز بود . ابو سعد سمّان رازى محدث مشهور ، احاديثى از او نقل كرده است . از جمله تأليفات وى: