15

ابوبكر محمّد بن زكريا رازى

(251 ـ 313 ق)

محمّد كريمى زنجانى

طبيب مارستانى و فيلسوف نامدار ايرانى كه افزون بر حذاقت در طب و احاطه بر فلسفه ، در رياضيات و فلكيات (= نجوم) و الهيات و كيميا نيز اطلاعات وسيع و جامعى داشته است . با توجه به وجود آثار ارزنده اى در معرفى و شرح زندگانى او به زبان فارسى ، در اين مقاله ، بر شرح مختصرى از احوال او و باز نمود تشيع او و توضيح آراء فلسفى و كلامى اش از اين چشم انداز كوشيده ايم .
رازى در غرّه شعبان (251 ق) در شهر رى متولد شد ، همانجا برباليد و پس از فراگيرى زبان عربى ، به تحصيل علوم متداول عصر ، و آنگاه به تأليف آثار متنوع خود همّت گماشت . از آغاز جوانى او اطلاع فراوانى نداريم ، اما آورده اند كه در عنفوان شباب به زرگرى مشغول بوده (بيهقى) ، صرّافى مى كرده (ابن ابى اصيبعة ، با استناد به نسخه سوخته اى از كتاب المنصورى) ، عود مى نواخته و آن را ترك كرده است (صلاح الدين صفدى) . به گزارش بيرونى و بيهقى ، علت گرايش رازى به مطالعه علم طب ، نصيحت پزشكى بوده كه با گرفتن پانصد دينار ، چشمان معيوب او از اشتغال به كيميا را درمان مى كند: «كيميا علم پزشكى است و نه آنچه نويدان مشغولى» . پس رازى چنان به مطالعه علم طب همت گماشت كه بنيان گذار نظرى آن در جهان اسلام لقب

14

ابو الوفاء عبدالجبار مفيد رازى

(س پنجم و ششم ق)

عالم امامى ، فقيه و قارى . اصل وى از نيشابور بود . سپس ساكن رى گرديد . او از بزرگان علماى شيعه و فقيه رى و به قارى رازى يا مقرى رازى مشهور بود .
از شاگردان قاضى ابن البرّاج (م 481 ق) و شيخ سلاّر بن عبد العزيز ديلمى (م 448 ق) و شيخ جعفر بن محمّد دوريستى و ابو الجوائز حسن بارى كاتب و شيخ نجاشى ، صاحب «رجال» ، و شيخ طوسى (م 460 ق) بود و تمامى تصنيفات و تأليفات شيخ طوسى را از خود شيخ روايت نموده است .
علما و بزرگان در حوزه درسش حاضر مى شدند . سيد فضل اللّه راوندى و رشيد الدين على بن زيرك قمى و ابو هاشم مجتبى بن حمزه از وى روايت كرده اند . صاحب تصنيفات و تأليفات بسيارى در فقه ، به عربى و فارسى است كه شيخ ابو الفتوح رازى تمامى آنها را از وى روايت كرده است .

منابع

اعيان الشيعة (7/433 ـ 434) ، رياض العلماء (3/71) ، ريحانة الادب (2/285 / ، 5/360) ، طبقات اعلام الشيعه (قرن 6/152 ـ 153) ، فهرست منتجب الدين(108 ـ 109) ، الكنى والالقاب (3/199) ، لغت نامه (ذيل/رازى) ، هدية الاحباب (244) .