السيرة الفلسفية بر اين مسئله تأكيد داشته است .
گويا رازى پس از مرگ مكتفى عباس در (295 ق) از بغداد به رى مراجعت كرده باشد؛ چرا كه منابع ، از استقبال محترمانه حاكم رى از او و تشكيل حلقه درسى با شاگردان بسيار در اين شهر خبر داده اند . از شاگردان او از ابو زكرياء بن عدى و ابوبكر بن قارون رازى با خبريم (مسعودى ، ابن ابى اصيبعة) . هم چنين بايد از دو استاد ديگر رازى ، ابو زيد بلخى و حكيم ايرانشهرى ياد كرد .
رازى در اواخر عمر به ناراحتى هايى چون ضعف بينايى و سستى در عضله دست مبتلا شده و سرانجام در پنجم شعبان (313 ق) در رى به سراى عقبى مى شتابد . بيرونى سن او را 62 سال و پنج روز قمرى و 60 سال و ده ماه شمسى برآورد كرده است .
به رغم آنكه درباره شاگردان و هم انديشان رازى اطلاع زيادى در دست نيست ، اما برخورد آموزه هاى علمى و فلسفى او با ديگر فرقه ها و مكتب هاى فلسفى/كلامىِ زمانه اش ، بويژه اشاعره و معتزله و اسماعيليه ، مخالفان و همستيزان بسيارى بر او فراهم كرد . شمارى از اين مخالفان كه بر حياتش پرتو افكنده اند عبارت اند از:
1 . ابوالقاسم عبداللّه بن احمد بلخى (م 319 ش) رئيس معتزله بغداد كه بر كتابعلم الهى رازى ردّيه اى نگاشته و رازى آن ردّيه را نقض نوشته بوده است . او و رازى در بغداد در باب مسئله زمان مناظراتى داشته اند .
2 . ابوالحسن شهيد بن الحسين بلخى (م 329 ق) كه با رازى در موضوعات متعددى مانند لذت مناظراتى داشته و در نقض آراء يكديگر رساله هاى نگاشته بوده اند .
2 . ابو حاتم رازى (م 322 ق) ، داعى نامدار اسماعيليه و مشهورترين مخالف رازى كه در اعلام النبوة به تفصيل از مباحثاتش با او در مسائل مختلف حكمت الهى سخن گفته است .

گرفت . و هر چند كه به اتفاق اصحاب تراجم در اين هنگام سنى زياد داشت (= به قولى ، چهل سال) ، اما در سايه دانسته هايش از علم شيمى ، در ارتباط آن با پزشكى توفيق يافت و با انطباق معلوماتش در شيمى بر پزشكى ، شفاى بيماران را در فعل و انفعالات شيميايى جسم آنها بازجست . برترى او در علم شيمى نيز از تقسيم مواد شيميايى روزگارش به چهار قسم «معدنى» ، «نباتى» ، «حيوانى» و «مشتقه» پيداست . هم چنان كه علاقه شديدش به بررسى خواص مواد و فعل و انفعال آنها از تقسيم مواد معدنى و تهيّه برخى اسيدها و استخراج گوگرد بر مى آيد .
گزارشهاى موجود ، از تمايل شديد رازى به علوم ذهنى از دوران خردسالى اش خبر مى دهند ، و همچنين از توجهش به ادبيات و سرودن شعر حين اشتغالش به علوم طبيعى گفته اند .
او در پزشكى شاگرد على بن ربّن طبرى حكيم بوده كه پدرش را از جمله ربّيون (= علماى الهيّات) يهودى دانسته اند . پس علت گرايش رازى به فلسفه دينى و حكمت الهى را در شاگرديش نزد او نيز مى توان جست .
رازى پس از شهرت يافتن به عنوان طبيبى حاذق ، در عهد منصور بن اسحاق حاكم رى در سال هاى (290 تا 296 ق) به نام برادرزاده اش احمد بن اسماعيل ، دومين امير سامانى ، به رياست بيمارستان رى منصوب شد و كتاب الطب المنصورى را بدو اهداء كرد و سخن ابن نديم و ابن قفطى و ابن ابى اصيبعة ، مبنى بر اهداء اين كتاب به منصور بن اسماعيل (م 365 ق) نادرست است .
رازى در عهد خلافت مكتفى (298 ـ 295 ق) به بغداد رفته و عهده دار بيمارستانى بزرگ شد . گزارش هاى موجود ، از كرامت و نيكوكارى او نسبت به فقرا و بيماران به هنگام موجود ، از كرامت و نيكوكارى او نسبت به فقرا و بيماران به هنگام رياست بر بيمارستانهاى رى و بغداد خبر داده اند (ابن نديم و ...) و نيز از توجه خاصى كه به مطالعه و استنساخ آثار و تنظيم يادداشت و تأليف داشته است . چنانكه خود نيز در