واسطه دسترسى به دو كتاب السيرة الفلسفية و طب روحانى او وجود دارد . كه اولى دفاعيه اى فلسفى است با تأكيد بر رعايت اعتدال يك فيلسوف در زندگى شخصى رازى (السيرة الفلسفية) و دومى بيان مطالب عمده فلسفه اخلاق در 20 فصل مى باشد و شيوه رازى در آن بر آشكار كردن ماهيت رذايل اخلاقى در نخستين گام ، و آنگاه ، بر شرح چگونگى و نحوه پرهيز از اين رذايل قرار دارد ، آن هم با ستايش عقل و تأكيد بر مهار هواى نفس و بيان آموزه افلاطونى در برقرارى اعتدال ميان نفس هاى سه گانه «غضبى» ، «نباتى» و «ناطقه» . رازى در آخرين فصل اين رساله ، با بحث درباره ترس از مرگ ، عقيده دارد كه انسان عاقل بايداز اين ترس برهد ، چرا كه اعتقاد به عالم ديگر ، نويد عالمى بهتر است و مرگ را خوش جلوه مى دهد ، و اعتقاد به نابودى پس از مرگ هم ، دليلى براى نگرانى نمى نهد . اين تأكيد رازى ، كه تكرار آموزه هاى ابو زيد بلخى شيعى است ، بى درنگ ما را به ياد اين سخن حضرت على عليه السلام مى اندازد كه آدمى با پيروى از مشى اخلاق گرا و درست ، هيچ گاه از بود و نبود آن عالم ديگر ضررى نخواهد ديد .

منابع

1 . اعلام النبوة ، ابو حاتم رازى ، اعوانى و صاوى ، صفحات متعدد .
2 . الآثار الباقيه ، ابوريحان بيرونى ، داناسرشت ، صفحات متعدد .
3 . البدء والتاريخ ، مظهر مقدسى ، كلمان هوار .
4 . تتمه صوان الحكمة ، بيهقى ، 7 .
5 . التنبيه والاشراف ، مسعودى ، پاينده ، 112 .
6 . جامع الحكمتين ، ناصر خسرو ، معين و كربن ، صفحات متعدد .
7 . دلايل الحائرين ، ابن ميمون .
8 . الذريعة ، تهرانى ، زير عنوان كتاب ها .
9 . رسائل فلسفية ، رازى ، پل كراوس ، همه صفحات .

استعدادى يكسان در كسب علم برخوردار ديده و تفاوت آنها را در چگونگى ، پروراندن اين استعدادهاى برابر باز مى جويد .
از مجموع پاره نقل هاى متناقض نما از كتاب العلم الالهى رازى توسط مخالفانش نيز ، به شرط اختيار نگاهى آسيب شناسانه ، برمى آيد كه او باريتعالى را از علم تام و حكمت كامل برخوردار مى داند ، چنان كه هيچ گونه سهو و غفلتى بر او عارض نمى شود . از ذات بارى است كه عقل فيضان مى يابد ، برگونه تابش نور از خورشيد و اين عقل ، توانايىِ شناسايىِ كامل همه امور و پديده ها را دارد . در عين حال ، نفس نيز به عنوان منشاء حيات ، برآمده از ذات باريتعالى است با اين تفاوت كه جاهل است و تنها به اندازه ممارستش ، به اشياء علم مى يابد . به نظر رازى ، باريتعالى به علت آگاهى از ميل نفس به هيولى ، وابستگى آن دو را به بهترين وجهى از روى حكمت انجام داده و آنگاه با افاضه عقل و ادراك بر نفس ، عالم حقيقى او را به يادش مى آورد تا مشتاق آن شده و براى دستيابى به لذاتى بدون درد و اندوه ، از عالم هيولايى جدا شود . ناگفته پيدا است كه رازى آموزه اى گنوستيك را در قالبى از الهيات اسلامى بيان مى كند ، و اين بر مى نمايد كه فلسفه او تركيبى است از مهم ترين عناصر توحيد اشراقى با برخى عناصر توحيد عددى ، توحيد عددى در خوانش ارسطويى آن . رازى در ادامه ، پس از اثبات قديم بودن هيولى ، مكان را نيز قديم و عبارت از جايى دانسته و آموزه ارسطويى «زمان همچون عدد حركات جسم» را رد مى كند و زمان مطلق يا دهر را ديگر از زمان محصور ملازم حركات افلاك و خورشيد و ستارگان مى داند .
از آموزه هاى كلامى رازى به دليل نابودى بسيارى از نگاشته هايش در اين زمينه نمى توان به روشنى سخن گفت هر چند كه عنوانهاى برجاى مانده رساله هايش از درگيريهاى كلامى او با فرقه هاى اسماعيليه و معتزله و مانويه خبر مى دهند و چنانكه گفتيم علت اصلى اين درگيريها را در دفاع او از آموزه هاى كلامى شيعه اثنى عشرى مى يابد جست . با اين حال ، امكان آگاهى ما از فلسفه عملى و آموزه هاى اخلاقى او به