9 ـ رواق ها

در اطراف مرقد، چند رواق وجود دارد كه به طرز زيبايى تزيين و آيينه كارى شده است.

9 ـ 1 ـ رواق شرقى

اين رواق، كه قديمى ترين رواق موجود در آستان محسوب مى شود، مربوط به عصر شاه طهماسب صفوى است و آن را در 944قمرى ساخته اند. در گذشته، درب ورودى حرم مطهر در آن جا بود و پنجره هاى قديمى مشبك آن هم چنان باقى مانده اند. پس از آن كه رواق شمالى ساخته شد، آن در را بسته و مدخل آن به صورت مسجد و رواق زنانه درآمد، ^۱ كه هم اكنون نيز در محل حضور و ورود بانوان است.

9 ـ 2 ـ رواق شمالى

اين رواق بين حرم مطهر و ايوان شمالى قرار دارد و اكنون راه اصلى ورود به حرم مطهر است. وسط آن نرده اى آهنى قرار دارد كه خانم ها را از آقايان جدا مى سازد و به طور مجزا آنان مى توانند وارد حرم شوند. كتيبه اى آجرى كه قبلاً از آن سخن گفتيم و بيانگر احداث بنا به دست وزير بر كيارق عبدالملك براوستانى در عصر سلجوقى است در مدخل ورودى اين رواق قرار دارد.

9 ـ 3 ـ رواق غربى = رواق بالاسر

در قسمت غربى حرم، رواق بزرگى معبر اتصال به حرم امامزاده حمزه عليه السلام است كه چون در بالاسر حضرت عبدالعظيم عليه السلام واقع شده آن را رواق بالاسر مى نامند. مقبره ناصرالدين شاه در داخل همين رواق قرار دارد. از اين جا به حرم امامزاده عبدالعظيم و حمزه و نيز رواق شمالى راه دارد و معمولاً نماز جماعت در آن اقامه مى شود. چنان كه

7 ـ 5 ـ صحن امامزاده حمزه (جنوبى)

صحن جنوبى، در شرق ايوان آينه حرم امامزاده حمزه عليه السلام قرار گرفته كه به سبب هم جوارى با آن به صحن امامزاده حمزه عليه السلام نيز معروف است.

8 ـ ايوان ها

8 ـ 1 ـ ايوان شرقى

قديمى ترين ايوان در مجموعه آستانه، ايوان شرقى حرم است كه آن را در 944ق به فرمان شاه طهماسب صفوى ساختند و در 1270ق به فرمان ناصرالدين شاه توسط ميرزا آقا خان نورى آيينه كارى و تزيين شد. ^۱ (تصوير شماره 23)

8 ـ 2 ـ ايوان شمالى

اين ايوان در زمان قاجار و توسط ميرزا ابراهيم خان امين السلطان، صدراعظم ناصرى و فرزندش ميرزا على اصغر خان به سال 1309ق ساخته شد. آن را به صورت زيبايى آيينه كارى كردند، كه كتيبه زير سقف ايوان به اين موضوع اشاره دارد. ايوان شمالى، راه مدخل اصلى حرم است. بعد از ساختن اين ايوان، درِ ورودى حرم از شرق به اين جا منتقل شد. ^۲ ميان ايوان بزرگ شمالى و حرم، رواق كوچكى وجود دارد كه اندكى از آن با كاشى هاى معرق و با آينه تزيين شده است. شايد اين جا مكانى باشد كه قبلاً مسجد جنت سرا در آن واقع بود، ^۳ ميان اين رواق و مسجد زنانه، در بزرگ چوبى به تاريخ ساخت 904ق (عصر تيمورى) وجود داشته است. اين ايوان كه امروزه محل ورود زائران از سمت شمال و صحن عتيق است، 10 ستون دارد. (تصوير شماره 24)