55
آستان مقدّس حضرت عبدالعظيم حسني (ع) در گذشته و حال

به روايتى تنها يك دختر با لقب ام سلم از خديجه بنت قاسم بن حسن بن زيد بن حسن عليه السلام به جا مانده كه نسل ايشان از همين دختر است. ام سلم با محمد بن ابراهيم بن حسن ازدواج كرد و سه پسر باقى گذاشت. ۱ چنان كه گفتيم عبدالعظيم حسنى عليه السلام پسرى نيز به نام محمد داشت كه بسيار باورع و زاهد و عابد بود ولى در زمان حيات پدر از دنيا رفت و فرزندى نيز برجا نگذاشت، لذا نسل و اعقاب عبدالعظيم حسنى عليه السلام تنها از دخترش مانده است. ۲

1 ـ 2 ـ رساله صاحب بن عباد در توصيف جايگاه معنوى حضرت عبدالعظيم

صاحب بن عباد وزير دانشمند و گرانمايه فخرالدوله ديلمى، از سلاطين آل بويه، كه خود از شيعيان و دوستداران اهل بيت و صاحب تأليفات و رسالات فراوانى است، حضرت عبدالعظيم را در يك رساله كوتاهى توصيف كرده و جايگاه و منزلت او را به خوبى تشريح ساخته است. متن اين رساله را برخى از مورخان و محدثان نقل كرده اند. قديمى ترين نسخه اين رساله در 516 ه . ق . به رشته تحرير درآمده است كه آن را از مستدرك الوسايل ۳ نقل مى كنيم.
«... از من نسب عبدالعظيم حسنى را كه در مقبره شجره مدفون است پرسيدى و خواستى كه تو را از حالات، عقايد، دانش، فضل، كمال و زهد او مطلع كنم. من اكنون به توفيق الهى به طور اختصار درباره او مطالبى را يادآورى مى كنم. وى ابوالقاسم عبدالعظيم بن عبداللّه بن على بن حسن بن زيد بن حسن بن على بن ابى طالب عليه السلام است. او صاحب تقوى و پرهيزكارى و مذهب و اعتقاد پاك و روشن و صحيح بود و از اهل عبادت به شمار مى رفت و به امانت و درستكارى و صداقت معروف بود. عبدالعظيم در امور دين آگاه و مطلع، و به مسائل مذهبى و كلام قرآن به خوبى آشنا بود و حقايق دينى را درك مى كرد؛ به عدل و توحيد، كه مذهب اهل حق است، اعتقاد داشت. احاديث زيادى

1.ابن عنبه، عمدة الطالب فى انساب ابى طالب؛ ص ۴۹.

2.همان، ص۴۹

3.شرح نهج البلاغة: ۴۱/۲۰، تاريخ الطبرى: ۴/۴۸۲، البداية والنهاية: ۷/۲۳۶ .


آستان مقدّس حضرت عبدالعظيم حسني (ع) در گذشته و حال
54

چه به اين رضايت تصريح شده يا خود حضرت عبدالعظيم بافرهنگ دينى و فقه سياسى بدان رسيده باشد.» ۱ درهرحال عبدالعظيم حسنى عليه السلام به طور مخفيانه از سامرا خارج و پس از گذر از شهرها و ديه ها و قصبات مختلف كه البته همه به صورت مخفى انجام مى شد از جمله طبرستان به شهررى آمد. ۲
او در سرداب منزل يكى از شيعيان در محله ساربانان يا ساربان ۳ ساكن شد و در آن زيرزمين به عبادت و رياضت پرداخت. روزها روزه مى گرفت و شب ها را به نماز مى ايستاد و گاهى مخفيانه از آن منزل بيرون مى آمد و قبرى را كه مقابل در سرداب بود، زيارت مى كرد و مى فرمود اين قبر يكى از فرزندان موسى بن جعفر عليه السلام است؛ ۴ مقصود او كسى جز امامزاده موسى بن جعفر عليه السلام نبوده است.
حضور او در رى اگرچه مخفى بود ولى از چشمان تيزبين علاقه مندان و شيعيان ائمه اطهار عليهاالسلام پنهان نماند؛ خبر سكونت او در اين مكان به زودى در شهر شايع شد. از آن هنگام سيل علاقه مندان براى ديدار ايشان به آن نقطه سرازير شد. ۵ حديث اباحماد از امام هادى عليه السلام مربوط به همين هنگام است كه به او فرمود سلام مرا در رى به عبدالعظيم برسان و اگر مشكلاتى در امور دين داشتى از او بپرس. ۶
حضور عبدالعظيم حسنى در رى چندان به طول نينجاميد و اندكى بعد، يعنى حدود دو سال قبل از رحلت امام هادى عليه السلام در سال 252 ه . ق . چشم از جهان فروبست. ۷ از او

1.محمدرضا حكيمى، همان جا، ص۷

2.منتقلة الطالبية، ص۱۵۷، كجورى، همان، ص۳۲۸

3.به گفته مقدسى بهترين زمين خلق شده رى است كه در آن محله سربان (ساربان) وجود دارد (مقدسى احسن التعاليم في معرفة الاقاليم، تصحيح محمد محزوم، بيروت، ۱۹۸۷م).

4.نجاشى، رجال، ص۲۴۸؛ كجورى مازندرانى، همان، ص۳۹۹

5.اردبيل غروى حائرى، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الاسناد، ص۴۶۱.

6.ابن عنبه، عمدة الطالب في انساب آل ابى طالب، ص۱۱۲؛ نورى، مستدرك الوسائل، ج۳، ص۶۱۲

7.كجورى مازندرانى، همان، ص۴۰۲ به روايتى او در ۲۵۰ ه . ق . يعنى چهار سال قبل از وفات امام هادى عليه السلام از دنيا رفته است (كجورى، همان جا).

  • نام منبع :
    آستان مقدّس حضرت عبدالعظيم حسني (ع) در گذشته و حال
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
    پیوند معرفی کتاب :
    http://www.hadith.net/post/51992
تعداد بازدید : 144723
صفحه از 303
پرینت  ارسال به