81
آستان مقدّس حضرت عبدالعظيم حسني (ع) در گذشته و حال

عبدالجليل قزوينى رازى، اشاره اى به اقدامات اين وزير شيعى دارد: «وزير سعيد شهيد مجدالملك اسعد محمد بن موسى البراوستانى القمى، قدس اللّه روحه با بزرگى رفعت و قبول و حرمت، خيرات بسيار فرمود، چون قبه امام حسن بن على و على زين العابدين و محمد الباقر و جعفر صادق عليهماالسلام به بقيع، كه هر چهار معصوم در يك حفيره مدفونند و عباس بن عبدالمطلب و مشهد سيد عبدالعظيم حسنى عليه السلام به شهررى و بسى از مشاهد سادات علوى و اشراف فاطمى با آلت و عدت و شمع و اوقاف كه همه را دلالت است بر صفاى اعتقاد او و درمقابل تربت حسين بن على عليه السلام ، در كربلا مدفون است». 1 كجورى مازندرانى نيز به اقدامات مجدالملك در اين زمينه اشاره دارد:
«بناى چهارم مرحوم مجدالملك، قبه مباركه حضرت عبدالعظيم لازم التكريم است كه در زمانى كه متوقف در رى بود و كمال استيلاء در استيفاء وزارت خود داشت امر به بناى قبه عظيم اين بزرگوار نمود و معلوم است در آن زمان هم كه نزديك به غيبت صغرى بود و علما هم بسيار بودند از عامه و خاصه، مزار آن بزرگوار اشتهارى داشت وليكن بقعه و بارگاهى نداشت، سپس همتى گماشت و منتى بر عجم گذاشت و اين قبه ساميه را بنا كرد». 2 هم چنين قاضى نوراللّه شوشترى به اين موضوع اشاره دارد: «از آثار مجدالملك، مشهد سيد عبدالعظيم حسنى است در شهررى و غير آن از مشاهد سادات علوى و اشراف فاطمى نيز از آثار اوست». 3
اما آن چه مى تواند گفته اين مورخان و شرح حال نويسان را مستند سازد، آثار بازمانده از عصر سلجوقى است كه در حرم كشف شده است. يكى از آن ها كتيبه دور تا دور در ورودى بقعه مباركه است كه نشان مى دهد مجدالملك به احداث و توسعه آن پرداخته است. اين كتيبه مربوط به سال هاى 480 ـ 490 ه . ق . است: «بسم اللّه الرحمن الرحيم؛ امر ببناء هذه القبة المطهرة على ساكنها السلم صاحب... سيد

1.عبدالجليل قزوينى رازى، النقض، ص ۲۲۰.

2.همو، جنة النعيم، صص ۳۹۰ ـ ۳۹۱.

3.قاضى نوراللّه شوشترى، مجالس المؤمنين، ج ۲ ص ۴۵۸.


آستان مقدّس حضرت عبدالعظيم حسني (ع) در گذشته و حال
80

از آثار آل بويه است. از اين رو مى توان گمان كرد كه دست كم همه اين بخش از حرم، ساخته دوره آل بويه بوده و سپس در روزگار سلاجقه نوسازى شده است. ۱

ج ـ آستان از عصر سلجوقى تا عصر صفوى

دومين بازسازى و مرمت آستان را بايد به عصر سلاجقه بازگرداند كه در اين مورد مدارك و اسناد فراوانى در دست است. سلجوقيان كه از 422ق تا 552 ق در عراق، ايران و آسياى صغير حكومت مى كردند، اگرچه مذهب اهل سنت داشتند، اما گاهى از وزرا و انديشمندان شيعى در دستگاه حكومتى خود بهره مى گرفتند. كه انوشيروان خالد ۲ و مجدالملك محمد براوستانى يا بلاسانى (از توابع قم)، از جمله آنان بودند. سلطان بركيارق، او را كه شيعى مذهب و بسيار دين دار و اهل علم بود به وزارت خود برگزيد و او مشاهد و مزارات اهل بيت را در نقاط مختلف بويژه در عتبات عاليات عراق بازسازى كرد. بناى مجللى نيز براى عبدالعظيم حسنى عليه السلام ساخت. نام او براساس كتيبه اى كه در آستان كشف شد، اين چنين ثبت شده است: «سيد شمس الدين مجدالملك مشيدالدوله ابوالفضل اسعد بن محمد بن موسى ثقة اميرالمؤمنين». ۳ او غير از وزارت، وكيل مظالم سادات شيعى قم بود و در دستگاه ملكشاه، منصب استيفا، داشت، سپس به دستيارى زبيده خاتون همسر ملكشاه و با حمايت او به وزارت بركيارق رسيد، ۴ ولى پس از چندى با توطئه فرزند خواجه نظام الملك، كه قبل از او وزير بود مقتول شد. ۵ مجدالملك با حمايت بركيارق در 465 ه . ق . برفراز قبر عبدالعظيم حسنى عليه السلام گنبد و قبه اى ساخت. ۶

1.مطهر بن طاهر مقدسى، احسن التقاسيم في معرفة الاقاليم، ص۱۷۸

2.كارلا كلوزنر، ديوانسالارى در عهد سلجوقى، ترجمه يعقوب آژند، اميركبير، ۱۳۶۳، ص۸۸

3.نشريه معارف اسلامى، ص۸۸

4.كارلا كلوزنر، همان، صص۵۷، ۶۱ و ۶۲

5.همان، ص۱۱۲

6.شهابى، تاريخچه وقف در اسلام، ص۶۷؛ موسوى زنجانى، جولة في الأماكن المقدسة، ص۲۱۸

  • نام منبع :
    آستان مقدّس حضرت عبدالعظيم حسني (ع) در گذشته و حال
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
    پیوند معرفی کتاب :
    http://www.hadith.net/post/51992
تعداد بازدید : 144135
صفحه از 303
پرینت  ارسال به