خير مى باشد من شخصاً به تماشاى اين عمارت عالى (مسجد سپه سالار) رفتم بعد از عبور از دالان عريض و طولانى به صحن مربع مستطيلى مى رسيم كه وسط آن حوض بزرگى ساخته اند. در طرف راست ايوان بزرگ با چهار مناره ديده مى شود و گنبد عظيمى روى معبد در شرف ساختمان مى باشد روبروى مدخل عمارت ايوان قشنگى است كه از آنجا به شبستان مسجد داخل مى شوند شبستان عبارت از اطاق وسيعى است كه با پنجاه ستون محكم بر پا شده و در انتهاء آن محراب يا محل عبادت امام مزين با كاشى هاى درخشان قدرى پست تر از كف معبد قرار دارد در يكى از زواياى عمارت كتابخانه مناسبى با قفسه هاى چوبى بسيار زيبا ديده مى شود و به طور كلى اين عمارت جالب توجه و قابل ديدن است. فقط از مشاهده كاشى هاى مسجد سپه سالار و مقايسه آن با كاشى هاى ايام سابق اين مملكت مى توان فهميد كه صنعت ظريف كاشى سازى از حيث رنگ آميزى و نقشه و درخشندگى و غيره در ايران تنزل كرده است و آن آثار گرانبهاى پيشين به كلى ناپديد مى باشد.
تخت طاوس ـ در يكى از عمارات سلطنتى تهران تختى مشاهده مى شود كه به نام تخت طاوس شهرت دارد و به قول مشهور نادر شاه افشار اين تخت را در اوايل قرن هيجدهم ميلادى جزء ساير غنايم از هندوستان به ايران آورده است ولى در صحت اين ادعا صحبت هاست زيرا كه:
اولاً تاورينه سياح و جواهرفروش مشهور فرانسه در سال 1665 زمان سلطنت اورنگ زيب به دهلى رفته و تخت طاوس اصلى را در عمارات سلطنتى ديده و ضمن سفرنامه خود كاملاً تشريح مى كند حال كه ما آن توصيفات را با تخت طاوس تهران مقايسه مى كنيم مطابق در نمى آيد. (لرد كرزن در كتاب خود عين توصيفات تاورينه را ذكر كرده با اوصاف تخت طاوس تهران مقايسه مى كند و عدم تطبق آن را مدلل مى دارد ولى ما فقط خلاصه آن را ترجمه كرده ايم ـ نامه رى) تخت طاوس تهران مثل كليه تخت هاى سلاطين مشرق به شكل يك سكو يا تخت خواب سفرى ساخته شده است.

در ميان مشهد و تبريز (مشرق و مغرب مملكت) واقع گرديده و نسبت به ساير شهرهاى بزرگ همچنين موقع مناسب را داراست از طرفى به واسطه نزديكى و قرب جوار با درياى خزر و ايالات حاصل خيز شمالى تهران دسترس به هر گونه محصولات طبيعى داخلى خواهد شد از طرف ديگر سلسله جبال البرز و كوههاى صعب العبور شمال و شمال غربى شهر تهران را مثل حصار منيعى احاطه كرده است و در هر حال نمى توان بر پايتخت بودن تهران خرده گيرى كرد.
در تهران مثل ساير شهرهاى ايران احصائيه منظمى موجود نيست كه بتوان جمعيت آن را به طور دقيق تعيين كرد منابع احصائيه در اين شهر عبارت از ميزان مصرف غله و گوشت و تخمين متوفيات و مواليد و غيره مى باشد. از روى همين مدارك جمعيت تهران را قريب دويست هزار تا دويست و بيست هزار تخمين مى زنند و بعضى ها كمتر از اين گفته اند بيست سال قبل كه هنوز شهر تهران خيابان و عمارات عالى پيدا نكرده بود خيلى خلوت به نظر مى رسيد و كليه سكنه آن را قريب يكصد و بيست هزار نفر حدس مى زند به هر حال فعلاً قريب چهار هزار نفر يهودى در پايتخت مسكن دارند و غالب آنها به تجارت و دلالى و شراب فروشى مشغولند ارامنه تهران در حدود هزار نفر مى شوند. فرنگيان مقيم تهران روى هم رفته قريب پانصد نفر هستند در صورتى كه چهل سال قبل عده آنان از پنجاه نفر هم كمتر بود. فرنگيان فعلى تهران عبارتند از اعضاء سفارتخانه ها ـ تجار ـ مستخدمين دولت ايران و عده اى ولگرد هستند كه به اميد و خيال تحصيل امتيازات و غيره خيابانهاى تهران را زير پا در مى كنند تصور مى رود عده اين لاشخوران در تهران بعدها افزوده گردد. يهوديان ده كنشت در شهر تهران بنا كرده اند و ارامنه فقط دو كليسا دارند. مسلمانان تهران نسبت به جمعيت خود كمتر از سايرين مسجد و مدرسه ساخته اند.
معابد اسلامى مشهور تهران عبارت از مسجد شاه ـ مسجد و مدرسه خان مروى و زيباتر از هر دو مدرسه سپه سالار است كه بانى آن ميرزا حسين خان سپه سالار قبل از اتمام بنا در گذشت و فعلاً برادرش يحيى خان مشيرالدوله مشغول انجام اين عمل