تهران يا طهران
صنيع الدوله در صفحه 509 و 510، ج 2، مرآت البلدان راجع به تلفظ تهران با تاء منقوط يا طهران با طاء مؤلف و ديگران در مجله كاوه و غيرها تحقيقاتى كرده اند و رأى بيشترين مخصوصا صنيع الدوله و اعتضادالسلطنه و معتمدالدوله بر آن است كه درست با تاء منقوط خوانده شود زيرا كه ضبط آن با تاء منقوط در كتاب آثار البلاد زكريا بن محمود قزوينى آمد و اين كه آن را بعد از بيهق كه در رديف باء است تبريز را نوشته و بعد از تبريز طهران را با تاء منقوط نگاشته باز هم معتمدالدوله نگاشته در معجم البلدان نيز به تاء منقوط متوجه شده و وجه تسميه آن را به اين نحو معين كرده است.
كه چون اهل آنجا در وقتى كه دشمن براى آنها به هم مى رسيد زيرزمين پنهان مى شدند ازاين جهت به اين اسم موسوم شده است كه ته ران يعنى زيرزمين مى رفتند چون كتابى از معجم البلدان و آثار البلاد معتبرترند نه مى باشد ديگر لازم نيست به خود (صنيع الدوله) زحمت بدهيد و به ساير كتب رجوع كنيد به خصوص كتاب شما فارسى است و تاء منقوط هم در فارسى استعمال شده است.
تلفظ درست طهران با طاء مؤلف نه با تاء منقوط است
به نظر نگارنده تحقيقات دانشمندان نامى مذكور نسبت به تلفظ طهران با تاء منقوط با دلائلى كه بيان نموده اند، درست نمى باشد.
(1) ضبط كلمه با طاء يا تاء يا ذال و مانند آنها به زبان عربى كه در زبان فارسى آن را با ت يا س يا ز خوانده مى شود و از مخرج اصلى عربى ادا نمى شود بنابر قواعدى كه لغت شناسان عرب براى ضبط لغات مى نگارند دليل بر درستى آن در زبان ادبى فارسى نخواهد شد زيرا كه قواعد معنوى ضبط كلمات ولو اين كه اعجمى باشند اجازه در تصرف به ضبط اصلى آنها در نگارشات فارسى و لغت بيگانه نمى دهد و تنها در تلفظ روا مى داند كه موافق مخرج حروف آن لغات تلفظ شود بنابراين كلمه طهران
