سال 314 سامانيه بر رى استيلاء يافتند (ص 52، ج 8 كامل و در سال 316 اسفار بن شيروم بر رى و كرج غلبه نموده (ص 60، ج 8) و پس از او مرداويج تا سال 318 در آن اقامت داشت و جنگ هاى متوالى برپا نمود.
در سال 321 دولت بنى بويه در رى بروز نمود و با على بن محتاج و خراسانى ها و ديگران تا سال369 جنگ هاى مختلف داشتند (به تاريخ رى و ج 8 كامل رجوع شود)

سلطنت بنى بويه در رى

مؤلف احسن التقاسيم مى نگارد اعظم بلاد جبل ديلم و رى است و اول كسى كه بر رى و ديلم غالب شد و اين دو ولايت را از چنك خلفاى آل سامان بيرون آورد حسن بن بويه بود كه خود را ملقب به ركن الدوله كرد و پدرش مؤيد الدوله و برادرش على فخر الدوله و سپهسالار ايشان در دامغان بود ـ اين سلسله براى سلطنت با صلاحيت تراند و سياست هاى عجيب و غريب و رسوم بد دارند اما متعرض متروكات و ميراث نمى شوند و جايزه و انعامى كه دارند تا حال حيات مجرى مى دادند الخ (ص 165، ج 4، مرآت البدان به نقل از احسن التقاسيم).

پايتختى رى در زمان بنى بويه

(ابن حوقل) در كتاب مسالك الممالك مى نويسد: اما ديوان و صقر حكمرانى همدان در زمان ما در رى است و به جهت اين كه سلطان اين اقليم ابوعلى الحسن بن بويه است كه در رى توطن و اقامت نمود و جبال به تمام در تصرف اوست و باج و خراج اين مملكت به او مرتفع مى شود از جبال تا اصفهان تا زمين فارس دوهزار دينار مرتفع مى شود (از ص 151، ج 4، مرآت البلدان منقل از مسالك الممالك).
ترديدى نيست با اين كه رى در زمان پادشاهان مهم بنى بويه آبادان و معمور بوده و اوضاع سياسى و دينى و فرهنگى آن بسيارى رضايت بخش و سودمند گرديده است و در زمان وزارت ابن العميد و صاحب بن عباد مورد ستايش شعرا و نويسندگان دور

و زراعت ايشان دستى و به مرور است زيرا كه مى ترسند بعضى از آنها دواب بعض ديگر به غارت بربايند جماعتى از اهل علم منسوب به تهران مى باشند؛ نيز طهران از قراء اصفهان است و بعضى از محدثين به اين قريه است.
(ز) چگونگى اجمالى اوضاع سياسى رى و طهران از سال 261 ـ 616 از آغاز پيدايش قريه طهران تا آغاز حمله مغول
اوضاع سياسى رى در اين سه قرن بسا منقلب و توأم با تبليغات دينى و تغييرات دربارى و تعصبات نژادى بوده است گاهى به سود و گاهى به زيان توده و جامعه رى مى گرديد به اين معنى رى همانطورى كه از تشكيلات المهدى باللّه خليفه عباسى و ساختن شهر جديد آن المحمديه به آبادانى و پايتختى آن در زمان ركن الدوله بويهى و فرزندانش بهره مند شده و رو به تعالى و فزونى رفته بوده است به همان نسبت نيز دوره آبادانى و آسايش آن سپرى گشته و در زمان سلطنت سامانيه و حملات غزها و حكومت ابن سبكتكين و سلجوقيان و خوارزمشاهيان و اختلافات مذهبى و نژادى كه با مردمان رى ابراز مى نمودند آسيب هاى گوناگون متحمل شده و رو به قهقرى كرده است و به طورى كه بعدا بيان مى كنيم و در كتاب تاريخ رى به تفصيل نگاشتيم سر زمين رى پيش از حمله مغول دچار خرابى و ويرانى بوده است ولى مغول آن را ريشه كن و نابود ساختند به هرحال فهرست اجمالى وقايع تاريخى رى در اين دوره از اين قرار است.
در سال 262 فرماندار رى صلانى به مرگ رسيد و كيغلغ بر آن استيلاء يافت و در سال 272 از كوتكين پس از كارزارى كه ميان او و محمد بن زيد علوى صاحب طبرستان در گرفته بود به رى آمد و از اين سال تا سال 289 جنگ هاى متوالى در رى ميان احمد بن عبدالعزيز و احمد بن رافع فرمانداران المعتضد باللّه عباسى و ميان محمد بن هارون و محمد بن زيد علوى رخ داد (ص 170، ج 7 كامل) در سال 304 ابن ابى الساج و الى آذربايجان به رى آمد و تا سال 307 پس از جنگ هاى متمادى بيرون رفت (ص 22، ج 8 كامل) و در سال 311 باز هم به رى آمد (ص 45، ج 8 كامل) و در