پيدايش نام طهران در تاريخ داير بودند مانند خوار، گلين، محمديه، ورامين و غيرها هم عصر بوده و در انقلابات سياسى و دينى آنها چنان كه ذكر شده شركت داشته است و شهرت و آبادانى آن بر غالب دهات و قراى بخش دوم رى كه هنگام پيدايش نام طهران آباد و داير بودند مانند اذون، اسفندون، بهزان، سن، قصران، كرج و غيرها غلبه يافته است و از نگارشات مورخين چنين استنباط شده است كه طهران تا آغاز حمله مغول 617 مانند قريه هاى دولاب، خوار، ورامين، در اين مدت معمور و آباد بوده است و در قرن هفتم هجرى مردمان تهران ياغى گر و سلحشور بودند و بر دولت وقت هميشه شورش مى كردند و از دادن باج و خراج امتناع مى ورزيدند و به خانه هاى سرداب مانند خويش كه زيرزمين مى ساختند، پنهان مى گشتند و در صورتى كه هم راضى به پرداخت ماليات مى شدند زر مسكوك نمى پرداختند بلكه به جاى آن وجوه رايجه نقره و مرغ و خروس و مانند آنها مى دادند و در صفحه 26 ـ 70 تقريبا ثابت شده است كه همگى بخش سوم دهات نامى قديمه و جديده (رى از بعد از حمله مغول تا آغاز شهريت طهران به سال 900 بعدا در قلمرو نقشه شهرستان طهران از سال 1000 تا امروز ثبت گرديده است و به رى قديم نسبت داده نمى شود) و براى روشن كردن موضوع و نگاشتن تاريخ طهران و آغاز شهريت آن مى بايد مقدمة به تاريخ اجمالى انقراض رى اشاره شود.
انقراض نام رى
رى بعد از ويرانى به حمله مغول آباد نگرديده بلكه به واسطه نزاع مذهبى شافعيه و حنفيه و شيعه كه ميان مردمان دوازده محله رى همواره برپا بوده است چنان كه ياقوت در معجم البلدان و ديگران مى نگارند مخروبه تر گرديده است شهرياران مغول كه بر رى و ممالك ديگرى فرمانفرمايى كرده اند، سيزده تن بودند و مدت حكومت ايشان از سال 599 تا سال 730 بوده است كه جمعا 131 سال مى شود و در
