به سزايى خواهد داشت.
فرهنگ جغرافيايى ايران درباره رى مى نويسد: رى نام قديم شاهزاده عبدالعظيم مركز بخش رى تابع شهرستان تهران، 8 كيلومتر جنوب تهران سر راه تهران قم، موقعيت طبيعى: جلگه، هوا معتدل، سكنه 12219 شيعه، فارسى، آب از چند رشته قنات ... نه فقط در كشور ايران بلكه در اقطار گيتى غير از مقبره ناپلئون نظيرى ندارد.
آثار قديمه شهر رى مطابق خلاصه اطلاعات باستان شناسى به شرح زير است:
1 ـ برج طغرل، تاريخ بنا 534 هجرى و تاريخ در چوبى و قفل آهنى 534 هجرى است، در زمان ناصرالدين شاه كه رو به ويرانى بود، تعمير شده است.
2 ـ مركز شهر سلجوقيان (حدود حسين آباد ـ منصورآباد ـ حاجى آباد فعلى شهر رى) عهد سلجوقيان كه در فتنه مغول ويران شده است. مستر اشميت باستان شناس مشهور به نمايندگى موزه هنرهاى شهر بوستون در سال هاى 1313 ـ 1314 در اين نقاط كاوش هاى علمى نموده است.
3 ـ مزار بى بى شهربانو روى قله نقارخانه.
4 ـ مقابرى از زمان سلجوقيان در روى كوه نقارخانه كه در كاوش ها به دست آمده.
5 ـ تپه چشمه على و قلعه از آثار ابنيه قديمى از قديمى ترين آثار تاريخى است، بدست مغولها منهدم شده.
به طور خلاصه شهرستان رى در زمان خلافت عمر در سنه 19 به دست عمر بن زيد الخبل طائى كه به سركردگى هشت نفر مردانى كه شهادت را سعادت مى دانستند، فتح شد و تا سقوط بنى اميه يعنى آغاز قيام ابومسلم خراسانى تابع خلفاى راشدين يا سلاطين بنى اميه بوده است (130 هجرى) و از آن تاريخ به بعد به علت اهميت موقعيت و استعداد آبادى و مركزيت تمدن ايرانيان بعد از اسلام، هميشه دستخوش قتل و غارت و ويرانى امرا و كسانى كه داعيه سلطنت داشته اند بوده و دو مرتبه هم بر اثر زلزله به شدت خراب و ويران شده است.
المهدى باللّه، هارون الرشيد و مأمون خلفاى عباسى چندى در اين شهر متوقف

اهالى را قتل عام و ساختمان ها را خراب نمودند.
و قبل از حمله مغول هم به واسطه اختلافات مذهبى و نزاع هاى اهالى قسمتى از شهر خراب شده بود و به عقيده استاد بارتولد جغرافيادان معروف بين اهالى شهر رى نه تنها از لحاظ مذهبى بلكه از جهات مادى و اقتصادى اغلب اختلاف بوده و مخصوصا اختلاف بين اهالى شهر و سكنه اطراف اغلب منجر به كشتارهاى زياد و خرابى شهر شده و حمله مغول هم مزيد بر علت گرديده است. بعد از مغول اين شهر ديگر به اهميت سابق خود نرسيده و حكومت رى ارثى يكى از خان هاى مغول بوده و در زمان غازان خان قسمتى از خرابى هاى آن ترميم شده و در شمال شهر در دامنه كوه قلعه اى ساخته شده كه آن را طبرك مى ناميدند و تا قرن هفتم اين قلعه باقى بود.
پس از مغول رى ضميمه ايالات شمالى گرديد و در زمان حمله امير تيمور گوركانى چون از طرف اهالى رى مقاومتى ابراز نشد ناحيه رى نسبتا از خرابى مصون ماند.
آثار خرابه هاى ارك شهر كه بر روى تخته سنگى به طور سراشيب ساخته شده بود و در زمان مغول خراب گرديد هنوز باقى است و در پاى كوه آثار خرابه هاى ديگرى است كه ظاهرا همان قلعه طبرك باشد كه سابقا در كوه معروف به سرسره تصوير يكى از پادشاهان ساسانى در حاليكه سوار بر اسب بوده و نيزه در دست داشته ولى متأسفانه در زمان فتحعلى شاه آن تصوير را محو كرده اند و صورت فتحعلى شاه را كه شيرى را با نيزه مى زند با طرز زننده اى نقش كرده اند.
علت عمده از بين رفتن خرابه هاى شهر رى بناهاى جديد است زيرا مصالح ابنيه مخروبه سابق را به مصرف ساختمان هاى جديد رسانيده اند، در خرابه هاى رى در سنوات اخير از نظر به دست آوردن اشياء عتيقه و ظروف نفيس از طرف يهودى ها حفرياتى شده و اغلب آثار موجوده را نيز خراب كرده اند. بديهى است چنان چه به طريق علمى حفرياتى در اين محل بشود ترديدى نيست كه آثارى به دست خواهند آورد كه از لحاظ روشن نمودن قسمت هاى تاريك تاريخ اين سرزمين اهميت