273
شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14

صفوى است. روپوش زرين صندوق مرقد از زريهاى گرانبهاى دوران صفوى مى باشد. ضريح نقره بنا به دستور فتحعلى شاه قاجار تهيه و نصب شده است. آيينه كارى و نقاشى و طلاكارى گنبد اين بنا متعلق به دوران قرن سيزدهم هجرى است. تعميرات مجموعه اين مكان مقدس در حال حاضر نيز ادامه دارد. در مجاورت مرقد مطهر مقابرى متعلق به سلاطين قاجاريه و علماء و رجال مى باشد. ۱

34 ـ دايرة المعارف تشيع، مؤلف مدخل: مهوش صفايى (معاصر)

رى، شهرى است كهن و باستانى كه در قدمت با بابل و نينوا پهلو مى زند. رى، باقدمتى چند هزار ساله كه بناى آن را به قرن هستم (ق.م) نسبت مى دهند و با نام هاى راكس، راگو و در اوستا رغه و در كتيبه بيستون، رگا و در متون يونانى، راگو، راگا، راكيا و در سريانى رى، دورا، و در زبان ارمنى رى و در پهلوى رى ـ ر گ ـ راگا، ضبط شده است. در ونديداد از كتب مقدسه زردشتيان آمده است: «دوازدهمين كشور باشكوه كه من «اهورا مزدا» آفريدم «رغه» است با سه نژاد. اهريمن پسر مرگ بر ضد آن آفت بى اعتمادى پديد آورد». در مجمل التواريخ چنين مى خوانيم: «منوچهر بدين جايگاه شهرى از نو بنا نهاد ... و آن را ماه جهان نام نهاد ... رى در تقسيمات پيش از اسلام جزو سرزمين ماد بزرگ بوده و ماد راگيان يا ماد رازى ناميده مى شده است. به هنگام سلطنت شاهان اشكانى اقامتگاه بهارى آنان بوده و بدان ارشگيه مى گفته اند. مادها شهر قديم «رگ» يا «رى» را «اورپس» مى ناميدند، چون به عهد سلوكيان زلزله شديدى شهر رى را ويران كرد و سلوكوس اول معروف به نيكاتر (280 ـ 312 پ. م) خرابى ها را مرمت و شهر را بار ديگر آباد گردانيد و نام موطن خويش «اورپس» را بر آن نهاد. اين نام بعدها به ارشكيه يا ارساكيه تبديل گرديد. (21و 22)
رى عروس جهان و شاهراه دنيا و ميانجى خراسان و گرگان و عراق بوده است.

1.فهرست بناهاى تاريخى و اماكن باستانى ايران، اول، تهران، سازمان ملى حفاظت آثار باستانى ايران، ۱۳۴۵ش، ص ۱۶۳ ـ ۱۶۸.


شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14
272

چهار صفه مى باشد. ساختمان اين بناى عظيم و عجيب را به دوران آل بويه (قرن چهارم هجرى) نسبت مى دهند. در يك كيلومترى شمال اين بنا ساختمان محقر ديگرى است كه آنهم بر طبق مشخصات ساختمانى بايد زندان ديگرى باشد كه هم زمان با زندان هارون بنا شده است.
مدفن مقدس حضرت عبدالعظيم (زاويه مقدسه) در شهر رى واقعست. حضرت عبدالعظيم از فرزندان امام حسن عليه السلام است كه در قرن سوم هجرى در رى شهيد شده و در محل كنونى مدفون گرديد. بقعه امام زاده حمزه برادر حضرت امام رضا عليه السلام و امام زاده طاهر از فرزندان حضرت سجاد عليه السلام در جوار آستانه مقدسه مى باشند.
مجموعه اين مكان مقدس داراى سردر و ايوان آيينه رفيع و چندين صحن و گنبد طلا و دو مناره كاشيكارى و رواق و ضريح و مسجد است.
قديم ترين اثر منقول تاريخى اين آستانه صندوق نفيس چوب فوفل آن مى باشد. در چهار طرف اين صندوق گرانبهاى كتيبه اى به خط نسخ و ثلث برجسته حكاكى شده و در پايان كتيبه تاريخ سال 725 هجرى و نام سازنده آن يحيى بن محمد الاصفهانى خوانده مى شود.
ديگر از اجزاء تاريخى بنا درِ منبت سمت مقبره ناصرالدين شاه است (اين محل قبل از اين كه به صورت آرامگاه درآيد به نام مسجد هلاكو خوانده مى شده) كه داراى تاريخ سال 848 هجرى دوران سلطنت شاهرخ بهادر تيمورى است.
دو در عتيقه آهنى با خطوط كوفى در خزانه اين آستانه است كه به نظر مى رسد قديم ترين اثر اين بنا و متعلق به دوره سلجوقيان باشد، ليكن در حال حاضر در روى اين دو در و پايان كتيبه آن تاريخ سال 945 هجرى ثبت شده است.
ديگر درِ منبتى است كه سابقا در شمال ايوان حضرت امام زاده حمزه نصب شده بود اين در داراى كتيبه اى به خط ثلث و تاريخ سال 918 هجرى است.
گنبد مطهر اين بنا به دستور مجدالملك رادستانى قمى ساخته شده بعدا با روكش طلا پوشش گرديده است. ايوان و رواق و سر در اين بنا از آثار شاه طهماسب اول

  • نام منبع :
    شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14
    تعداد جلد :
    6
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 105964
صفحه از 416
پرینت  ارسال به