289
شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14

37 ـ جوانمرد قصاب، اكبر پيشگاهى (معاصر)

ساختمان برخى از مقابر و امام زاده ها چهارطاق هاى اوليه را تداعى مى كنند، ۱ اساس بنا بر ساخت روى چهار پايه و ستون استوار است. سطحى كه زير آن جاى مى گيرد مربع است و ستون ها بر گوشه هاى آن قرار دارد و هر ستون از بالا با طاق هلالى به يكديگر متصل است و پس از آن گنبد احداث شده است. اين سبك از ساخت ريشه در معمارى عصرساسانيان و ماقبل آن دارد.
بقعه جوانمرد قصاب نيز از اين سبك معمارى تبعيت كرده است. بنا به صورت چهار طاق و سطح زيرين در نماى بيرونى مربع و از درون پلان صليبى دارد و دقيقا از طرح و نقشه دوره ساسانى اقتباس گرديده اما سه جهت آن مسدود و تنها ورودى غربى قابل تردد است. در وسط اين بنا آرامگاه جوانمرد قصاب واقع است. بر روى سنگ قبر وى دو بيت شعر با اين مضمون آمده است:

جوانمرد قصاب اين شيردلكمر بسته شير يزدان بود
مزارش كه باشد بهشت نوينزيارتگه اهل ايمان بود
در باب احوال جوانمرد قصاب و شجره نامه وى متأسفانه هيچ گونه مدركى در دست نيست تا بتوان براساس آن تاريخ و قدمت عصرى را كه مى زيسته معين كرد. مرحوم علامه قزوينى در اين باره تحقيقاتى به عمل آورده و نامه اى را به علامه مجتبوى مينوى نوشته كه ايشان نيز در پاسخ به آن دو روايت را كه در ميان عوام مشهور است براى وى فرستاده است كه عينا نقل مى گردد:

روايت اول

«چنين گفته كه روزى سه نفر از قبرستانى كه امروزه معروف به «جوانمرد قصاب»

1.چهار طاقى اصطلاحى است كه به بناى آتشكده هاى دوره ساسانى و ماقبل آن اطلاق مى شود. بنا به صورت مربع است و در هر ضلع آن در چهار جهت جغرافيايى اصلى يا فرعى، يك ورودى با قوس نيم دايره بر فراز آن تعبيه گرديد، بر فراز قوس ها و با تبديل مربع به هشت ضلعى توسط گوشواره يا فيل گوش گنبد مى زنند. در وسط بنا آتش مقدس در آتشدان شعله ور بوده و براى ديدن آتش و انجام مراسم خاص آن از چهار سو اين امكان ميسر بود.


شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14
288

6 ـ خانقاه معصوميّه در تهران ۱ .
7 ـ زاويه نايب الصدر در شاه آباد جنب نگارستان ۲ .
هم چنين خانقاه نعمت اللهى در خيابان مولوى و انجمن اخوّت واقع در خيابان فردوسى و خانقاه مشير السلطنه واقع در خيابان ارديبهشت، جنوب پارك شهر و مراكزى ديگر كه فعلاً داير و اعضاى وابسته آن در اوقات معينى در آنها گردآمده و برنامه هايى اجرا مى كنند.
علاوه بر شهرها و مناطقى كه ذكر آنها گذشت، درباره مراكز خانقاهى شهرهاى: قم ۳ و طبس ۴ و نطنز ۵ و ابهر ۶ و دزفول ۷ و ساوه ۸ و لنگرود ۹ و تويسركان ۱۰ و بروجرد ۱۱ و منطقه گيلان هم ۱۲ مطالبى وجود دارد كه به دوره و زمان رُشد و رونق مسلك تصوّف مربوط مى شود. ۱۳

1.طرائق، ج ۳، ص ۶۳۳.

2.طرائق، ج ۳، ص ۷۴۸.

3.احسن التواريخ، تأليف حسن روملو، به اهتمام دكتر عبدالحسين نوايى، بنگاه ترجمه و نشر كتاب، ۱۳۴۹، ص ۸۸. خانقاه عشقعلى ۹۱۴ و خانقاه جمال الدين على صفى ۷۶۰ و خانقاه سلطان نظام الدين، از جمله خانقاه هاى شهرستان قم مى باشند. گنجينه آثار قم، ج ۲، چاپ اول، ۱۳۵۰، ص ۵۹۸/۶۰۲/۶۰۵.

4.آثار درويش محمد طبسى، به اهتمام ايرج افشار و محمد تقى دانشپژوه، انتشارات خانقاه نعمت اللّهى، چاپ اوّل، ۱۳۵۱، ص ۲۳۱.

5.مقدمه مصباح الهدايه، ص ۱۴.

6.آثار البلاد، ص ۲۸۸.

7.نفحات، ص ۴۲۱.

8.جغرافياى سرزمين هاى خلافت شرقى، ص ۲۲۹.

9.طرائق، ج ۳، ص ۶۱۷.

10.خانقاه سيد محمد رضى ارتيمانى ۱۰۳۷ در سه كيلومترى تويسركان؛ ديوان رضى الدين ارتيمانى به كوشش محمد على امامى، كتاب فروشى خيام، تهران، ۱۳۴۶.

11.خانقاه بروجرد يا باغ صوفيان در قسمت غرب شهر بروجرد؛ دورنمايى از شهرستان بروجرد، تأليف حسين بروجردى، ص ۱۳، چاپ خرم آباد، ۱۳۵۱، ص ۱۴۱.

12.طرائق، ج ۳، ص ۶۰۵.

13.تاريخ خانقاه در ايران، اول، تهران، كتابخانه طهورى، ۱۳۶۹ش، صص ۲۴۳ ـ ۲۴۵.

  • نام منبع :
    شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14
    تعداد جلد :
    6
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 105711
صفحه از 416
پرینت  ارسال به