293
شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14

مديريت و تصميم گيرى خارج كرد.
عراق و شام به مثابه دو پايگاه جديد نظامى ـ سياسى در جهان اسلام پديد آمدند و مديريت اسلامى را در حوزه هاى عقيدتى، نظامى، سياسى و اجتماعى در مثلث عزاق، شام و حجاز با سه مركزيت مدينه، كوفه و دمشق در پى آوردند.
متعاقب اين تخطيط، سرزمين هاى ايران اسلامى كه تحت مديريت كوفه، اداره مى شد، با سه مركزيت عمده و بنيادى پا به عرصه ظهور نهاد: خراسان، طبرستان و ديلم، رى و جبال. روشن است كه طبرستان و ديلم جداى از حوزه مديريت خلافت اموى و عصر اول عباسيان، استقلال خويش را حفظ كرد؛ ولى رى و خراسان، با عنايت به اهميت سياسى و نظامى و نيز استقرارشان در مسير فتوح شرق به قلمرو خلافت درآمدند.
رى كه موضوع مورد بحث اين مقاله است، راه اصلى ورود به خراسان بود و در صدر اسلام داراى جايگاهى ويژه بود.
دكتر احمد صالح على در كتاب امتداد العرب فى صدر الاسلام دراين باره نقل كرده است: كانت لرى اهمية خاصة من حيث كونها احد الثغور الرئيسة في شمالى الهضبة الايرانية و يلاحظ ان التقدم العربي وقف عندها ... و بذلك اصبح الطريق الرئيس الى خراسان يسير من الرى الى جرجان ۱ .
رى از جهت اين كه يكى از مرزهاى عمده در شمال فلات ايران بود، قابل اهميت مى نمود. در خور ذكر است كه پيش رفت فتوح اسلامى در آن باز ايستاد. بدين صورت راه اصلى خراسان از طريق رى و جرجان مى گذشت.
بنابر نقل بلاذُرى در انساب الاشراف، رى داراى ديوان خاص بوده است ۲ .
طبرى در حادثه سال 77 قمرى آورده است كه حجّاج سه چهارم اعراب ساكن در رى را براى نبرد با خوارج آماده كرد و اينان بالغ بر سه هزار نفر مى شدند. با اين

1.«تخطيط» از «خطه» به معناى زمينى است كه انسان در آن فرود مى آيد؛ ولى در فرهنگ اسلامى اين اصطلاح به معناى محله اى است كه به قبيله يا صاحبان مشاغل خاص اختصاص مى يابد. اصطلاحا شهرهاى جديدى كه پس از فتوحات اسلامى توسط مسلمانان هم گام با نيازهاى جديد اسلامى بنياد نهاده شد و نيز شهرهاى ديگرى كه مناسب با شأن تمدن اسلامى تعمير شد «تخطيط» مى گويند.

2.صالح احمد على، امتداد العرب في صدرالاسلام، بيروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۳ قمرى، ص ۳۶.


شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14
292

متأسفانه اطلاعات محكم و مستندى راجع به جوانمرد قصاب در دست نيست و هر آنچه كه هست بيشتر جنبه داستان دارد تا واقعيت، و نمى توان بدان اعتمادى كرد و از اعتبارى برخوردار نيست.
اما ساختمان بقعه خود يادگارى است نفيس به عهد سلطنت فتحعلى شاه كه زنده نگهدارنده معمارى ساسانى و احياء آن در عصر قاجار است. متأسفانه امروزه شاهد اضمحلال و تخريب اين بناى ارزشمند هستيم، ديگر رنگ و رويى به ساختمان آن نيست و هر سال ملبس به رنگى است (ديوارهاى آن را رنگ آميزى مى كنند) به اميد آن كه مسؤولين ذيربط كمر همت بسته، آستين بالا زده و نسبت به محوطه سازى، ايجاد فضاى سبز و نماكارى فضاهاى بيرونى و درونى آرامگاه تحت نظر سازمان ميراث فرهنگى گام بردارند.
منابع
1ـ افشار، ايرج. يادداشتهاى قزوينى، ج 1 و 2، انتشارات علمى، 1363.
2 ـ كريمان، دكتر حسين. رى باستان، ج 1، انجمن آثار ملى، 1345.
3 ـ اطلاعات ماهانه شماره 56، آبان ماه 1331. ۱

38 ـ موقعيت سياسى رى از ورود اسلام تا حكومت مختار بن ابى عبيده ثقفى بر كوفه، صادق آيينه وند (معاصر)

گسترش دامنه فتوح اسلامى و به دنبال آن توسعه قلمرو اسلام بر اثر پيوستن سرزمين ساسانيان و متصرفات شام بزرگ روميان، شهرهاى جديدى را در تخطيطِ ۲ نوين اسلامى وارد صحنه سياسى و نظامى كرد و شهرهاى ديگر را از حوزه اعمال

1.هفته نامه رى، سال سوم، شماره ۱۰۲، ۲۰ شهريور ۱۳۷۴، ص ۷.

2.ر.ك: ص ۱۸۶ (خويشاوندى نزديك).

  • نام منبع :
    شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14
    تعداد جلد :
    6
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 105712
صفحه از 416
پرینت  ارسال به