امام عليه السلام او را به مرز رى فرستاد. اولين پرچمى كه امام عليه السلام در كوفه بست، پرچم ربيع بن خثيم بود.
در فتوح البلدان بدون اشاره به درخواست معافيت از سوى ربيع و يارانش، از قول اميرالمؤمنين عليه السلام آورده است: هر كه از همراهى با ما در نبرد با معاويه اكراه دارد، عطاى خود برگيرد و به ديلم رود و با آنان جنگ كند. آن گاه در ادامه، چنين نقل مى كند:
أغزى على عليه السلام الربيع بن خثيم الثوري الديلم و عقد له أربعة آلاف من المسلمين؛ ^۱ على عليه السلام ربيع بن خثيم را براى جهاد به ديلم فرستاد و براى فرماندهى بر چهار هزار تن پرچم بست.
در ترجمه فتوح تأليف ابن اعثم كوفى، داستان به شكل ديگرى آمده است. صاحب فتوح در پى نامه هاى امام عليه السلام به سوى فرماندهان و فرمان داران خويش براى پيوستن به او براى عزيمت به شام، ذكر مى كند:
آخر كس از عُمّال كه رسيد ربيع بن خثيم بود كه از ولايت رى به خدمت وى آمد؛ با چهار هزار مرد مسلّح و مكمّل ^۲ .
از خلال نوشته فتوح البلدان بلاذرى و ترجمه الفتوح، برمى آيد كه فرستادن ربيع به رى براى مأموريتى كوتاه بوده است كه در اثناى تمهيدات نبرد صفين رخ داده است و شايد بتوان آن را امرى تخييرى شمرد و فرماندهان و ياران امام عليه السلام مى توانسته اند بين مقابله با شورش ديلميان و يا نبرد با قاسطان يكى را برگزينند و لفظ «اكراه» ناشى از لحاظ محيط جغرافيايى يا مسائل ديگرى بوده است كه اينان براى آن اهميت قائل بوده اند و چون هر دو نبرد، كفايت از دفع شر و اطاعت امر امام عليه السلام مى كرده و در نهايت، جهاد برآن اطلاق مى شده است، اينان با علاقه خود و با اجازه امام عليه السلام جهاد در

حساب بايد اعراب ساكن در رى چهار هزار نفر باشند ^۱ .
در نبرد صفّين عبداللّه بن مسعود و عبيده سلمانى و ربيع بن خُثيم (خواجه ربيع) همراه با چهارصد تن از قُرّاء از اميرالمؤمنين عليه السلام تقاضاى معافيت از شركت در جنگ كردند.
براساس نقل صاحب الاخبار الطّوال امام عليه السلام با اين تقاضا موافقت فرمودند:
فولاّهم ثغر قزوين و الري و ولى عليهم الربيعُ بن خُثَيم و عقد له لواء و كان اوّل لواء عُقد في الكوفه ^۲ ؛
امام عليه السلام آنها را بر مرز قزوين و رى ولايت داد و ربيع بن خُثَيم را والى آنان گمارد و براى او پرچم بست. اين پرچم نخستين پرچمى بود كه در كوفه بسته شد.
نيز در وقعة صفين تأليف نصر بن مزاحم مِنقَرى چنين آمده است:
اتاه آخرون من أصحاب عبداللّه بن مسعود، فيهم ربيع بن خثين و هم يومئذ أربعمائة رجل. فقالوا: يا أميرالمؤمنين! إنّا شككنا في هذا القتال على معرفتنا بفضلك و لا غناء بنا ولا بك و لا المسلمين عمّن يقاتل العدو فوّلنا بعض الثغور نكونُ به ثم نقاتل عن أهله. فوجّهه على عليه السلام ثغر الري فكان أول لواء عقده بالكوفة لواء ربيع بن خثيم؛ ^۳
ديگران از ياران عبداللّه بن مسعود ـ كه چهارصد تن بودند ـ آمدند و ربيع بن خثيم نيز در ميانشان بود. گفتند: اى اميرمؤمنان! ما در عين شناخت مراتب فضل تو، در اين نبرد به شك افتاده ايم. ما و شما و مسلمانان از نبرد با دشمن بى نياز نيستيم. پاره اى از مرزها را به ما واگذار تا در آن مستقر شويم و از مسلمين ساكن در آن دفاع كنيم.