75
شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14

است و بس.
ناگفته نماند ـ اگر چه سائر مورخين ضمن ذكر حوادث سال دويست و چهل و يك هجرى چنين حادثه را به رى نسبت نداده اند ليكن ضمن ذكر حوادث سال 242 هجرى زلزله اى را به رى نسبت داده اند و بعضى ها هم اگر چه آن را بالاستقبال ياد نكرده اند ليكن وقوع زلازل هائله اى را به طور كلى ياد كرده اند كه رى هم مشمول آن كلى مى شود اينك به ذكر برخى از عبارات ايشان مى پردازيم.
يعقوبى در تاريخ خود گفته ۱ :
«و كانت الزلازل بقومس و نيسابور و ماوالاها سنة 242 حتى مات بقومس خلق كثير و نالتهم رجفة يوم الثلاثاء لاحدى عشرة ليلة بقيت من شعبان فمات فيها زهاء مائتي ألف؛ و خسف بعده مدن بخراسان، و نال أهل فارس فى هذا الشهر شعاع ساطع من ناحية القلزم و رهج أخذ بأكظام الناس فمات الناس و البهائم و احترقت الاشجار، و نال أهل مصر زلزلة عمت حتى اضطربت سوارى المسجد و تهدمت البيوت و المساجد و ذلك من ذى الحجة فى هذه السنة».
طبرى نيز در تاريخ خود تحت عنوان «ذكر الخبر عما كان فى سنة اثنتين و أربعين و مائتين من الاحداث» گفته ۲ :
«فما كان فيها من ذلك؛ الزلازل الهائلة التى كانت بقومس و رساتيقها فى شعبان فتهدمت فيها الدورو مات من الناس به مما سقط عليهم من الحيطان و غيرها بشر كثير؛ ذكر أنه بلغت عدتهم خمسة و أربعين ألفا و ستة و تسعين نفسا؛ و كان عظم ذلك بالدامغان و ذكر أنه كان بفارس و خراسان و الشام فى هذه السنة و زلازل و أصوات منكرة؛ و كان باليمن أيضا مثل ذلك مع خسف بها».
ابن اثير در كامل و ابن كثير در البداية و النهاية و ابن العبرى در مختصر ـ الدول نيز قريب به اين عبارت را ضمن نقل وقايع سال 242 ذكر كرده اند.

1.چاپ نجف؛ ج ۳؛ ص ۲۱۵.

2.ج ۱۱، ص ۵۴ ـ ۵۵، چاپ اول كه در مصر شده است.


شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14
74

9 ـ ديوان بدرالدين قوامى رازى (قرن 6)، تصحيح و تعليق: محدّث ارموي

حواشى و تعليقات

زان زلزله كه بود گه يحيى بن معاذرى شد خراب اگر چه ترا اعتبار نيست
گويا مراد از اين زلزله همان زلزله عظيمى است كه به سال دويست و چهل و يك هجرى در رى واقع شده است؛ ابن الاثير در كامل ضمن ذكر حوادث سال مذكور گفته ۱ :
«و فيها كانت بالري زلزلة شديدة هدمت المساكن و مات تحتها خلق كثير لايحصون و بقيت تتردد فيها أربعين يوماً» يعنى در سال دويست و چهل و يك هجرى در شهر رى زلزله سختى روى نمود كه خانه ها را خراب كرد و مردم بسيارى كه بيرون از حد شمارند در زير خانه هاى خراب شده مردند و تا چهل روز اين زلزله گاه بگاه رخ مى نمود».
و نظير اين عبارت است آنچه در يك تاريخ خطى (كه بنا بر دلالت بعضى از قراين گويا جامع التواريخ حافظ ابروست) ضمن ذكر حوادث سال 241 كه معنون بنص اين عبارت «ذكر حوادث سنة احدى و أربعين و مائتين» است گفته ۲ :
«و در رى زلزله عظيم شد چنان كه نيمه خراب شد و تا چهل روز بماند».
و وفات يحيى بن معاذ در سال دويست و پنجاه و هشت بوده است چنان كه ابن الاثير ضمن وقايع همين سال گفته ۳ :
«و فيها توفي يحيى بن معاذ الرازى الواعظ في جمادى الاولى و كان عابدا صالحا صحب أبا يزيد و غيره».
پس قضيه إنطباق تمام با مضمون شعر مذكور دارد و بدون شبهه مراد همين زلزله

1.چاپ ليدن؛ ج ۷؛ ص ۵۳، و ص ۲۷، ج ۷، چاپ مصر كه به سال ۱۳۰۰ شده است.

2.ص ۲۴۴ نسخه متعلق به كتابخانه ملى؛ مذكور تحت شماره ۲۲۷ صورت اموالى كتب انتقالى از كتابخانه سلطنتى.

3.اين خلكان و غير او نيز وفات وى را در سال دويست و پنجاه و هشت نوشته اند.

  • نام منبع :
    شناخت نامه حضرت عبدالعظيم حسني (ع) و شهر ري ج14
    تعداد جلد :
    6
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 97734
صفحه از 416
پرینت  ارسال به