حسين بن عبدالوهاب و عيون المعجزات

نعمت اللّه صفرى فروشانى ^۱

چكيده

كتاب عيون المعجزات از آثارى است كه در ادامه تلاش برخى از اماميه براى اثبات امامت ائمه عليهم السلام، از راه معجزات،در اوايل قرن پنجم هجرى نگاشته شده است.
اين اثر به علل مختلفى همچون مضامين روايات آن و نيز شخصيت غير معروف نويسنده تا قرن دوازدهم مورد بى توجهى محافل اماميه قرار گرفته بود؛ اما در اين قرن و با رشد اخبارى گرى و توجه عاميانه اخباريان به اين نوع رويكرد، اين كتاب به سرعت جاى خود را در مجاميع اخبارى و در كتاب هايى همچون بحارالانوار علامه مجلسى، اثبات الهداة شيخ حر عاملى و مدينة المعاجز سيد هاشم بحرانى باز كرده و پس از آن به سرعت، به رشد جايگاه خود ادامه داد؛ به گونه اى كه نويسنده خود را ـ كه شخصيتى مجهول بوده ـ به مقام فقيه و جليل القدر ارتقا داد.
بررسى اين اثر، علاوه بر كمك به شناخت برخى از باورهاى عاميانه در مورد ائمه عليهم السلام در قرن پنجم، مى تواند در آگاهى از برخى از جريانات اماميه در مناطق دور از مراكز تشيع مفيد افتد.
همچنين، بررسى اسناد و منابع اين اثر ـ كه بى بهره از آثار بزرگان مكتب قم، همانند شيخ صدوق و مكتب بغداد، همانند شيخ مفيد رحمه الله است ـ مى تواند اين نكته را به اثبات برساند كه جريانى كه نويسنده اين كتاب نماينده آن است، جريان سومى در اماميه بوده كه مسيرى جدا از مكتب نقل گراى قم و عقل گراى بغداد را برگزيده است.

كليد واژه ها: عيون المعجزات، حسين بن عبدالوهاب، دلائل الامامة، معجزه نگارى.

1. شخصيت حسين بن عبدالوهاب

گرچه در كتب شرح حال نگارى متأخر اماميه، از اين شخصيت به عنوان يكى از دانشمندان امامى قرن پنجم ياد شده و با اوصافى همچون «فقيه، شاعر، آگاه از اخبار و احاديث، دانشمند جليل امامى»